Skip to main content

Full text of "Ad clarissimum virum D. Ioannem Schonerum, De libris reuolutionu[m] eruditissimi viri, & mathematici excellentissimi, Reuerendi D. Doctoris Nicolai Copernici ... per quendam Iuuenem, mathematicae studiosum Narratio prima .."

See other formats 


The  Dibner  Library 

oj  the  History  of 
Science  and  Technology 

SMITHSONIAN  INSTITUTION  LIBRARIES 


1"       '"<■  j\  r-  — 4~ 7~ -^K  \\ 

Ik^^zJ^^F^^^^IM 

i^^^^^^E^^^ 

HERA!    D    OF   SCIENCE   NO.     j£ 


IN  GROi-IEK  EXHlB.-l 


BURNDY 
LIBRARY 

Chincrtd  m  1?41 


GIFT   OF 

Bern  Dibner 


•• 


ADCLARISSIMVM  VIRVM 
D.  IOANNEM    SCHONE* 
RVM,  DE  LIBRIS  REVOLVTIO 
nfferuditiflimiviri,&  Mathcma 
%  ici  excellcntiflimi,R  cuerendi 
D*  Do&oris  Nicolai  Co* 
pernici  Torunnaci,  Ca* 
nonfcj    Varmien* 
fis  ,pcr  quendam 
ft£#/.  Iuuenem,Ma* 
thematicae 
ftudio 
lum 

NARRATIO 

PRIMA, 


ALCINOVS. 
#i?/'i  Uiv  tfewSw  rf  Y*<*t4th  &to$m  pAisiftfr 


r^ 


SE 


CLARrSSIMO  VIRO,  D.  IOAN' 
ni  Schoncro,  vtparenri  fuo  colendo, 
l>  G.  Ioachimue  Rheticui 


S,        D. 

RIDIE  ID  VS  MAIAS 
ad  te  Pofnaniae  dcdi  litcras,  quibu» 
te  de  fuicepta  mea  profe&ione  in  Pruf 
fiam  cernorem  fea:ec  fignificaturuna 
me  quam  primum  poflem,  famae  ne 
S^  roeae  expedationi  refponderec 
euentus,  promifi.Er.fi  autem  vix  iara 
x  Septimanas  in  perdiiccndo  opere 
AfironomicoipfiusD  Dodoris,ad 
quemconceffi,  tribuere  potui,  eum  propter  aduerfam  ali* 
quanrulum  valetudinem,  tumquiahonefcifijme  aReuercrt 
dtflimo?D.DominoTidemanno  GyfiojEpifcopoCuhaen 
fi  vocatus,vna  cura  D.  Praeceptorc  meo  Lobauiam  pro/e* 
<Sus  aliquot  feptimanis  £  ftudrjs  quicui.  Tamen  vc  promif 
/a  den ;'q?  praeftarcm  .,cV  votis  Jauifacerem  tuis,  de  his,  quae 
<iidici  quapotero  breuitate  ${  per{picuitate,quid  D-  Praw 
ceptormeusfentiat,oftendam. 

Principio  aut  flaiuas  velim  Doftiff! ;  D.SchonereJhunc 
virum,cuiuscperanuncvtor,in  omni  do&rinarum  gene* 
re,S£  Aftronomise  peritiaRegiomontano  non  cfle  minorc» 
Libencius  autem  eum,cu  Ptolemaeo  confero,non  quod  mi* 
norem  Regiomomanum  Ptolemaeo  seftimein,  iVdquia, 
hancfeJicitatemcumPioleroaeo  praeceptor  raeus  commu< 
nem  haber,vt  inftitutam  Afironomiaeemendarionem  diuia 
na  adiuuante  Clemenria^abfoiuerer^cum  Regionaontanus, 
heu  crudelia  fata,antecoIumnas  fuas  pofitas,c  vita  migrarir. 
D.  Do&or,  Prxceptor  raeus,iex  libros  conicripfic,  in 
quibus,adimifationem  Pcolemaei  fingula  Matliematic«s,  ei 
Geometrica  Mcthodo  doccndo  Sd  demondrando,  totam 
Aftronomijamcompiejcuseft.  Primus  iiber  generalera 
JMundi  defcripuonero,  S£  fundamcnta  quibus  omniumae* 
tacum  obfcruationes,  $£  apparcntias iaiuandas  fufccpturus 
cit,continet,  A    rj  Hii 


His  quanfum  de  do<3rinafinuurn,TriaoguIorum  planorQ 
BC  iphsericorum  fuo  operi  neceflarium  xftim3uit,fubiungit. 
SecunduseftdedoArinaprimimotus,  &£  hisquaefibi 
deftellisfixishoclocodicendaputauit.    Tertius  de  motu 
foJis,8c*  quiaexperientiaeum  docuit,quantifatem  anniaboea 
quino<3rjs  numcrati,ex  cnotu  etiam  ftellarum  fixarum  depen 
dere,  in  primahuius  libri  parte,vera  ratione,S<^  diuina  proa 
fedo  folertia,motusftellarum  fixarum-mutationes'qj  puncSo 
rum  folfticialium  $£  aequinociialium  inquirere  oftendir» 
QuartuslibercftdemotuLunae8£Eclipfibus. 
Qiiintus  demotibus  reliquorum  planccarum». 
Sextus  de  Latitudinibus- 

Priorcs  tres  libros  perdidicijquarti generalem  Ideam  conce« 
pi,reliquorum  vero  hypotheles  primum  animo  complexus 
fum.  Quantum  adpriores  duosattinet,  niliil  tibi  fcriben* 
ducn  putaui:  idfcp  partim  peculiariquodaro  meo  confilio, 
partim  quod  in  dodrina  primi  motus  nihil  a  communi  et  rc 
cepta  ratione  difcedit,nifi  quod  tabulas  dedinauonum ,  aicen 
fionum  re<5arum,dirrercntiarum  afccnfionalium,et  reliquas 
ad  hanc  dodrina?  partcm  peitinentcs,ita  dc  integro  conf iru* 
scit, vt  ad  obferuauones  omnium  aetaturo,  per  partem  pro* 
portionalcm  accommodari  poflint.  Quaeigitur  intertioli 
brotradiccumhypotheftbusomniu  reliquorum  motuum 
quantuminpraefentiarurapro  ingenrj  mci  tenuitatc  aflequi 
potuero,  tibi  deo  dante,dilucide  rccitabo. 
y>  , •  Cum  D. Doctor praecepiormeus  Bononiae, nontam 

,         a  *■    di'Icipulus0quim  adiutor  SCteftis  obfcruationum  Dodifli* 
pus  rrcls*  mj  vjrj  Dominici    Mariar:     Romae  autem  circa  annura 
lamm  fi*Pomini     M.      D*.     natus  annos  plus  minus  viginci 
xarum ,     feptem,prof cflbr  mathemam,  m  magna  fcriolafticorum rre* 
quentia,8£coronamagnorum  virorum  ct  aruficuminhoc. 
dodrinae  gcnere:  Deindehic  Varmiae,  fuisvacansftudrja, 
iummacura  obieruationes  annotaflct,  ex  obieruationibut 
/lellarum  fixarum  elegit  eam,quam  anno  doraini  M »    D. 
XXV  dc  Spica  Virginls  habuit.       Conftituit  autem  eam 
clongatam  fuifle  a  pundo  autumnali  1 7  grad,  2 1  m.  fcre,  cu 
ipfiusdcdirwuoncmmericlianam  nonminorem  9.  gra.  40 

rninu. 


fninu.  deprehenderer.    Deinde  conrerens  omncs  obferua* 
tiones  aurhofumcum  fuis.inuenit  anorwalior   reuolutio* 
nem,feucirculidiuer{itatj'seiTecomplctam,norq?no/tra3eta 
te  ATimochare  vfcfc,infecundareuolurioneelTe.  Quaremea 
diummorum  ftellarum  fixarum,  atqj  arquationes  diuerfi 
motus,  geometriceconftftuit.   Quia  enim  Tim  ocharis  ob* 
feruatio  Spicae,annoxxxvi.  primae  periodi  Calippi,collata 
cum  obferuatione  anni  xlvrirj.  eiufdem  pcriodi,  nos  docet 
ftellas  illa  aetate  in  lxxrj  annis  vnum  gradum  proceflilTe.De> 
tndeab  HipparchoadMenelaumfemperin  Centumannis 
vnum  gradum  confeeiffeconftituir  apud  fe,Timocharis  ob* 
feruationes  in  poftremum  quadrarwem  circuli  diuerfitatisin* 
cidifle,in  quo  motusapparuerit  mediocris  diminutus.In  rem 
pore  auc  intermedio  inrer  Hipparchum  8£  Menclaum  moru 
diuerfiratis  fuifle in  Joco  rardifBmo.    Siquidem  Menelai  ob 
feruationes  8£Ptolemari  collatae.,  oftenduntin  Ixxxvianni* 
per  vnum  gradum  ftellas  tune  motas..       Quare  Ptolemaei. 
obfcruauones  ftdas  motu  anomaliae  exiftentein  primo  qua* 
drante,  fiellascg  tunc  motas  motu  tardo  additcfiueaucito* 
Porrd  quiai  Ptolemaeo  ad  Albaregniu  vntgradui  Jxvi.an». 
refpondent,atcj3  noftrae  obferuationes  colktae  cura  Albate* 
gnrjoftendantftellasmotudiuerfo  iterum  in  Ixx  annis  vnul 
gradum  conHcere,fed  ad  alias  fuas  in  Italiahabitas,.  obferua* 
tio  ea,quam  fupra  dixi,collata,  oftendit  fkllas  fixas  motu 
diuerfOjincentum  annis,iterum  per  vnfi  gradum  progrediL 
Sole  quoqj  clarius  eft,a  tempore  Ptolemaei  ad  Albategniii, 
motum  dfuerfitatisjterminum  mediocrem  primum  praete* 
rfjlTe.totumc^quadrantem  mcdiocrisadditi:    Etcirca Albaa. 
tegnif  tempora  fui  fle  in  loco  f jj  m  m  se  velocitatis*    Ab  Al* 
bategnio aut  ad  nos  tertium  quadrantem  motus  diuerfi  efle 
abfolutum,o^  inrerim  ftellas  progreflas  motu  veloci  dimxa 
nuto,alterum  limitem  mediocris  motuspraetergreflum,  8C 
noflraartateiteruminquartumquadranrem  motus  mediot 
cris  diminuri  anomaliam  perueniiTe.     Proinde  iam  iterum 
motum  diuerfum  tardifTimum  limitem  sppetere.        Haec 
afitD.  praeceptor  vt  adcertam  rationem  redigerec,  quo  ora 
dinccum  omnibus  obferuauonibus  confemircnt,  conftituit 

A    irj  cnotuia. 


inoftrtn  diuerfum  in  MDCCXVIT  annfi  Aegyptrj*  copfw 

ri,tnaxin.a'ir!  q?  oequationem  70  fcre  minutorum,  rootum 

antmediumftellarumin  anno  Aegyprio  so  fecijndorum 

fereefle,atcpinregram  motus  medrj  futuram  reuoluiioem 

tnXXVMDCCCXVI  annis  Aegyptrjs. 

DeantlO  Hancmotuuminfieliis  fixis  rationem,  comprobant 

•      auj^  etiamannuaequantitatesapunflis  aequinoftialibus  obier* 

-  ?        uatae.a  tcg  certo  coftat,quare  a  Timochare  ad  Ptclemaeu  diet 

noctio,  f 

ecnera^   intfg«*  minus  ~  dieiintercidericrabhocauradAlbategniu 

O  /•.  ^o 

lis  conll  7diesfere,ab  AlbacegniQadfuasobferuationes,qua$  anno 
deratlO*  Domini  MDXVliabuitjdiesy  fcre:nec^haec  omnmo  in* 
ftrumencoru  vitio,vt  liadenus  credi\um,ied ccrta  3£  cofen* 
cienti  iibi  vbic£  ratione,  fieri.  Quare  minime  ab  aequino* 
■  drjs  aequalitatem  rootusiumendam,fed  &  ftellis  fixis,vtmi* 
rabilic6fenfu,ornniu  aetacu  ca  de  falisoC  lunae,quam  de  reli 
qru  Pianetaru  motibus  obferuationes  refbnt.  Qjiia  &  Timo 
•chareadPcolcrnaeumftellae  procefierunt  rootu  tardiffimo 

— i   ^olumdicijquartaefuper  J^5  dies:  a  PcolemaoaOtad 
•500  , 

Albategnium,quia  veloces     -  dioi,  quadranti  decedere  re 

ceptum  eftjnoftra  a-tate  ii  conferantur  obferusncnes  ad 

Albategnrj,  patet  deefle  quadranti  "jjb  did  partem.Tardo 

igicur  motui  naaior  anni  quantitas  ab  crquinodrjs  refpcnde* 
re  videcur,velociminor,  decrefcenti  velocirati  anni  aug>* 
tnencum,adeo,  vtiiaccurate  anni  quantitasab  sequir.odrjg 
rioftra aetate  examinetur,cum  Ptolemaeo  fere  iterumcon* 
fenciat»  Proinde  ftatuendum  puncla  aequino&ialia  moue« 
fj  in  praecedentia,quemadmoduin  Luna  nbdos,3<^  nequacp 
ftellas  fccundum  fignorumconfequentiamprogredi- 
Imagmanduin  ieacj  fuiteire  aequinotftium  medium,  quod 
procedat  a  pnma  fcclia  Arictis  orbis  ftellaci,.  aequali  rnotu 
jjoftponendo  fteilas  flxas,  ot'  vtrinqjab  hoc  aequmodio  rre 
diOjipfumaequinodium  verum  motudiuerfoo^  regulari 
difcedere,  cuius  tamcn  elongationis  femidiametcr  70  minu* 
sa  non aiuitum excedac,fictgcenam :$£ quanritatis  anni ab 

sequk 


jeqirino&rfs  rafjoriem  tmgnlis  jrtstib.  extitilTe,er  adhuchcv 
die  d  prehendi  poile,preterc|;  quod  haec  ratio  exac1:iiTime,3>£ 
quaii  ad  minutum^obferuatioab.ftellarum  fixarum  ononiu 
artificum  refpondcc»  Vt  autembuiusrei  gumim  aliquem 
tibi  do<fh'fs.D  Sch6nere;prebea,en  computaui  tibi  prarceiTio 
nes  cequmo&ioru  veras,ad  quceda  obieruationu  tcmpora* 
AnnoAegyptio  PraecelTio  vera,         Tcmpore 

G.     M. 
Ante  nati         *??  a       24^,  Timocharii 

uiratem 
Dommi  127  4        ?  Hipparchi 

Poftnati  ,  JS  tf  4o  Peolemaei 

uitatem  s  8  o  18  10  Albategnfj 

Donunj  107^  ,2  ?7*  Arzahelis 

1 *■»*  *7  2*  Noflro 

Ptolemaei  prjeceffio  fubrrada  &  Iocis  itellarum  in  Pfoc 
Iemaropoinis}re!mqukquancu  &  primaftellaArierisdjftenu  . 
AlbategnrjdejndeprseceiTioaddita^oflendit  verum  locuttt 
©bieruarionis,hoc  fit  in  omnibus  alrjs  fimiliter.Maxime  aut, 
hnec  ad  amuilim  obferuarionibus  omnium  artificum  refpon.  1 
dent,vbietiam  finguIaannotanturminut3,  vel  ex  decJina* 
tionibuspolJtishabentur,aufexLunae  motu  ad  maioreni-  . 
praecifionem  reducfto,  vt  ncflr x  nos  doccnt  obferuationes 
eunaL.vejerumcolIatae.  Naronegle<ftis.yt  videss  alf> 

1*    it      -  1 
quotrainutispartemfakemgradus  rentant—  vel  —  vej  — 

SCc»     Hxc  autem  motibus  abfidum  planeramm  non  iatii* 
faciunt,proindepeculiaremmotjmeis  tnbuioportuitj  vt 
patebkcx  Sohs  Thcoria»         Car  erum  cum  deprehendifict 
aitellis  rixis  oequalifarem  motusfumcndam,  mueitigauitdi 
!ig«ntifT.  annumfiderium,  quem  rcpferit  ccclxv    dierum,. 
xv  minutorum,xxini  fecundorum  fere  cfle,     SC   perpe- 
tuo  njifle,i  quo  tcporefadas  obferuationes coftat.  Nam  qd   : 
referente  Albaregnio  Babiionrj  tria  iecunda  plus  ponunt: 
Thebit  vnumiecundumminus,haecfineiniuriavel  iniiru* 
mentis.Sdobieruationib^quae  vt  fcis  mini?ne.«<f'vS<jT«V«i  . ,. 
ciJxpoiTunt^velcUuerfitatimotusiwIis^veleuainquocJ  y«s 


i 


ajftiflimi,nonhabita  ccrta  cdip&um  ratione,  diuerfitatef 
afpeAus  Solis  tn  obferuationibus  neglexcrunt,imputari  po« 
tci\:  neqtiaq^  taroen  comparandus  hic  error,totius  huius  tena 
porisa  Babilontjs  ad  nos,cum  ilIo,qui  eft  2  *  fecundorum  di» 
ti  inter  Pcolemaeum  SC  Albategnium.  Quodauc  neceffe 
fucric  mccr    Hjpparchum  8cC    Ptolemaeum9  diemminua 

— intercidererinter  hunc  $£  Albategnium  7  fere  dcficere,  no 
ao 

finefummavoluptate,expraedK$amotuum  ftdlaruro  rari* 

one,o£  ipfius D.  praeceproris  de  motu  folis tra&ationc  tibi 

DoAiff  D.  Schonerecollegj\vtpaulo  poft  videbis. 

DcMll^  Mutaticmemmaximededinationis,hancrationcm  ha« 

tationc    bereD.Do<ftor,praeceptor  meus  rcpperitt  vt  dum  motus 

obliqxil*  diucrfitatisftellarum  fixarum  femel  compleretur,di.nidia 

tntU    F*  obliquiratis  contingeret.  Quare  cV  integram  mutationii 

y     .        obliquitatisreuolutionem inlll  M  CCCCXXXHII 

CUptlca?*  annis  AEgyptrjsfierieonftituit. 

Tiroocharis,  Ariftarchi  et  Pcolemari  temporibus  muca 
tionem  obliquitatisintardifllma  variatione  fuifie  conftat t 
adeo  vtiramutabilem  maximam  dedinacionem  crcdercnt, 

11 
fempcr  —  partes  circuli  magni:  Albategnius  poft  hos  z$ 

grad.  iS  tninu.  lere  fua  aetate  prodidir.  Deinde  Aw 
zahel  poft  eum  cxe.  fere  annis**  grad:  $4  minut: 
Prophatius  Iudeus  ab  hoe  irerum  ccxxx  annis,  2$  grad. 
f  a    minut.     Noftra  autem  xtatc  non  maior  2;    grad, 

a  8  —  min.apparer.  Proindc  cum  darum  fit  in,ccce,annis  antc 

Ptolemaeum  motum  mut  arionis  obliquitatis  tardifs.  fuiffe. 
ab  hocvero  ad  Albategnium  per  Dcd.  annos  fere  decrc* 
uiiTcperi7minut.  &£  ab  Albacegnioadnosm  Dd.  annia 
faltemper7  minu.  fequitur  mutationem  obliquitatis  fieri, 
quemadmoduno  planetariim  ab  ccliptica  difceffus,  motu 
quodamliDraiionis,feu  in  lincatn  reelam,  cuiuceft,in  me* 
dio  vclooffimum  effe,drca  extrema  tardiffinaiim.  Fuic 
igiturPolus  acquinodiaiis  fcuedipticaedrca  Albategnrj  tem 
p  ora,  in  mcdio  fcre  huius  librauonis  mo  cus^hoc  aucem  fecu« 

locirca 


lo  cfrcai  aTterum  fcrmiVium  fardimmiim,  quo  ?n  lOcc  maxk 
nta  vnius  poli  ad  aherum  fit  appropinquatio.  Scd  fupra 
pofuimus,permotum  oequinodialis  faluari  morus  ftelljhs 
rumfixarum,  5<!diuerfitat*mannuar  quantiraris  absequi* 
nodqs,  o^buiuspolifunt  vertices  rerrae,  iquib.poli  elcua 
tiones  fumunrur.  Vides  igirur,  Vtjte Dbdifs*.  D  Scho* 
nere,  obiter  monea,  quales  hypothefes  feu  Theonas  moru* 
umobferuationcsexiganr.  Verum  adhuc  clariora  teitj* 
monia  audies.  Porro  aiTumit  D.  praeceptor  minimam 
obliquitatem  *J  grad.  2Smin.  futuram3  cuius  ad  maxf< 
tnam fit  differentia  24  minutorum.  Ex his  conftituit 

geometrice  tabulam  minutorfi  proportionalium,vt  maxi* 
ma  edipticae  obliquitas,  inde  ad  omnes  cetates  elicipoflir, 
Sicfuerc  minutapropcrtionalia  temporeProIcmaei  JS:Al« 
bafegnrji^rArzahelisiy^nofira  aetate  1.  HiS  ad*4  nain. 
differenriaefaelaparfe  ^pportionali,  patet  mutawonis  obli* 
quitatis  certam  regulam  efledeprehenfain. 

In  Solis  motu,cir  circa  anni  fluxri  intlabilc^  quanriratc  r\ 
onisdirTicultasverier,  priusdeapogfjetercentricitatis  mu>      .   , 
tati6edicendum,vtomnes  cauias  inaequaliraris   anni  ad   fr,ci^te 
ftruarnus:      Qmsiamen  omnes  regularesS^  cerras  ofterv*  &  motll 
duDprafcejtor.alTun^ptisTiKOrrjsad  hoc   accotrodatis.  Apogtj 

CumPtoiemaeusftatueretr.pogiumSolis  fixum,mas  SoIiS 
luit  vulgatam  recjpercopinionem,  quam  fiuscredeieobiers 
ustionibus.  quaeparumfortaflis  i  vulgata  differcbant. 
Sedvtcerra  tamen  conietfr.ura  ex  ipfius  narrauone ejidtur 
conffateccentricitaremcirca  HipparchumDnempe  per  cc  an'e 
ipium  annos,  taliurn  partium    417  fuifle.  qualium  quac  ex 
centro  eccentnci  cil  1  0000.   Ptolema-iauieaetareearunde 
4i4,  Arzahelis(   cuipotiorcm  fidem  ctiam  Regiomonta* 
nus  nofter  mbuit  )ex  maxirnazpquatione  5  4  <S  fcre  fuifleeo 
ftat ,  lcd  noflro  tempore  5  2  %  fiquidem  maximam  aequatio 

nem  non  maiorem  1  grad»jo    ^min.  fcdcprehendcrcD» 

praeccptor  afTirmat.  Deindecum  diligentiffime perpende* 
•"et  morusabiidGSoIiserreliquorumptanerarum.pnmuai 
•nutnitjVt  etiam  ex  praediclis  vides,  peculianbus  motibus 

B  abfidaa 


abfidas  fub  fphxra  ftelhrum  fixamm  procec!ere5neO)  pJue 
<onuenire,vtvnomotuapparentes  motus  ftellarum  fixa* 
rum  8<!  abfidum,  ncc  nonmurationis  obliquitacis  abvna 
eau/a  dcpcndcrc  affirmemus,c|  fi  quis  veftrorum  artificum, 
quiroW  *vroii*T6\i(r  planerarummotusreferum,vnaeadem 
ty  machinatione  fingulorum  planetarum  motus et  apparen 
tiascffingercconeiur.  Autquis  pcdcm,  manum  $v  lingu* 
am  abeodem  mufculo,Sc!  vi  motricceadem  fua«  omnes a&i 
•nesperficere,dcrendendumprxfumerer.Attribiiititacj}D» 
prxceptor apogio Solis  duos  motufc,mediii  (cilicct  ec diffe 
renrem}quib.fub  o&aua  fphxra  moueatur  His  accedit , 
quod  cum  xquinodium  verum  srquali  51  diuerfo  motu  in 
antecedcntia  fignorum  moucatur,Soiis  o<!  reliquorum  pla* 
nccaru  apogia.  qucmadmodum  ftcllx  fixx,poftponanrur: 
Quarevtomniil  xtatu  obferuationes,(onfentienci  iibiin* 
uicem  lege  refpondcre^trcs  iftos  mocus  a  fe  inuicem  difcer* 
nerecoactuscft. 

Hxc  vc  intelligas,  afsumas  maximam  eccentricjtatem 
4  >  *f  ,minimam  $  * »  futuram,S^  dirTerentiafir?^  partium, 
diameter  fcilicetparuicirculi,incuius  circumfercntia  ab ortu 
adoccafum  centrum  cccentrici  moueacur:  i  ccntro  igicur 
tnundiadcentrumhuiusparuicirculittf5>  partcs  erunt» 
Omnesaurcmhxpartes,  vt  moxdidum  cft,ralium  funf, 
qualium  qux  ex  centrocccentrici  1 0000  partiura.  Habe» 
machinationem,  quam  ex  tribusfuperafecitatisecccntrici* 
tatibusinueftigauit,fimili  prorfus  ratiene,quemadmodurn 
•xtribusLunxeclipfibus,xquaI«ipfiusmotus}diuinocerte 
inucnto  corriguntur.  Porro  ftatuit  cenrrum  eccenrrici  r«n 
uolutionem  conficere,xquali  velocitate,qua,S£  omnis  mu 
tationis  obliquitatisdiuerfiras  redit.  Atc$  hxc  resdigna 
profeAo  eft  fumma  admiratione3quod  tanto,  et  tam  mira 
bili  conicnfu  perfieitur. 

Ante  natiuitatem  DominiLX  fere  annis  erat  maxima 
ccccntricrtas,atq;  codem  etiam  temporemaxima  Solis  decli* 
natio,  ck'  qua  ratione  vna,£mili  SC  prorfus  nonaliareliqua 
«quocjj  decreuit,  vt  fxpius  maxiraam  mihi  in  varia  rerun* 
ancar  uid  f ortuna,hi<  cx  itcna  alij  id  generis  Nacur*  lufus  rni 

tiga* 


tfgationem  adferant,  argrtimtp  an'mum  fuauifsime  lenl 
anc. 

Addam  et  vat<icinium  aliquod.  Omnea  Monarchias  in*  A a  !H0£ 
cqepifle  videmus,cu  cenrrum  eccentrici  in  aliquo  infigni  hu*  tum  cen* 
ius  paruicirculilocofuit.  Siccum  Soiiscfletraaximaeccen  ^  eceeri 
cricitasRomanum lmperium ad Monarchiam declinauir,8£      .   .  jt* 
qucrnadmodum  illa  dccrcuit,  ita  8£  hoc  ranrjp confcnefcens  ,  . 

defecit,atcpadedcuanuit.      Cum  perueniret  ad  quadran*  nar^"taS 
tem,t«rminum'cgrncdiocrem,lata  eftlex  Mahometica,ince«  niunai 
pititaq;  aliudmagnum  imperium,&£  vdociflimeadmo*  mucari* 
tus  rstt onem  creuit.  Iaminccntum  anms,cura  minimafus 
tura  oft  cccentricitas,hoc  quocp  imperium  fuam  coficiet  peri> 
odum,ut  iam  circa  ifta  tempora  in  fummo  flt  faftigio,  i  quo 
trque    vclockcr,  Deovoknte,    lapiu  grauiore  ruet. 
Ccntro   autem  eccentrici  ad   altcrum  ternoinum  med/o* 
crem  perueniente,fperamus  adruturum  Dominum  noftrum 
lefum  Chriftum.  Nam  hoc  in  lococirca  creationem  Mundi 
fuit,neeproultumdjfcrepathatc  computatio  a  di&o  Eliar, 
quidiuinoinftin&u,MundumVIM  tanti!  annos  duratu* 
ru  vaticinatus  cft,quo  temporc duae  fere  reuolutiones peraj 
guntur.    Ica  apparet  hunc  paruum  circulum  verifiime  ro< 
tam  illamf  ortunae  eflc,cuius  circuma&u,mundi  Monarchiae 
initiafumant^atqj  mutcntur.    In huncenim  modum,  funsc 
tnx  totius  hiftoriae  Mundi  mutariones,tanc|  hoccirculo  in 
fcripta?  confpiciuntur.     Porrc  qualia  illa  imperia  efie  debuc 
fint,  a?quisnelegibus,anTyrannicisconftituta,  quomodo 
cx  magnis  coniun&ionibus  o^alrjserudiris  conic&urisde 
prehcndatur  a  te  breui,Deo  volente,corim  audiam. 

Porro  dumccntrum  cccentrici  deicendit  verfus  cen 
trum  vniuerfi,conientancum  eft,centrum  parui  circuli  fecun 
dum  fignorum  confequentiam,  fingulis  annis  Aegyptrfs 
per  aj  fere  fecundaproccdere.  Et  quii  centrum  eccentrici  a 
futnmadiftantiain  antccedentia  mouctur,  arquatiorefpon* 
densmotui  anomaliar  temporis  propofifi,  iraedio  noiu 
fubtrahitur,  donec  femicirculus  compleatur,  inrcliquo 
vero  additur,  vt  verus  Apogfj  rootus  habeatur. 
Maxima  autem  atquauo  iiucr  apogium  vcrum  ct  naediuni 

£    q  Gcoojc 


Gc  omefrice,  vt  conucnir,  ex  prardi&isdedu&aeft  7  gracf. 
24  min.  reliquar,vt  fieri  iolet,pro  rarion;:  centri  ecccntricnri 
hocparuocirculofuntconftitutae.  Motum  diucritimccra 
tumhabemus,  quiafjnttria  locadnta,  demediomotueft 
«liquadubitario,quianonhabcmus  adilia  tria  loca,vcram 
apogrj  Solis  iub  Ecliptica  poiinoem,id'cp  proptcr  errorero, 
quiinter  Albategnium  &.  Arzaheiem  incidt,vtrcFertUc* 
giomontanus  noftcrhb.  irj  propoiinortC  xir)  Kpitomes. 
A'bategnius  nimis libere  abutitur  myfterijs  Aftronommr, 
vtmulti^in  locisvidcrecft.  Si  hocin  conftirunone  apogrj 
Sclis  quoq;  fecir,  vr  dcmus  (anc  eumcertum  tcmpus  arqui^ 
tiodi]habuiflc,quiatni'mpo{fibileeft,  vceriam  Ptolcmje' 
teftatur.folftitiorfi  rempora  praecife  inftrumentis  coftituerc, 
fiquidc  vnum  minutumdcclinationis,quodcertefacileien< 
fum  effugir,nos  qtutuor  fcre  gradibus  hoc  loco  defraud<are 
poteft,  quibusquatuorrcfpondentdies,  quopotuit  locu  a« 
pogrj  Sol is conftituere?  Si  proceflit  per loca  edipticae  lnter* 
n>edia,vtpropofitionexiirj  eiufdem  tertrj  Regiomoncinu» 
tradir,parumccrtiori  arguraenroviuseft.  Quod  cr» 

go  errauerit,fibi imputet.qui  eclipfcselcgit  non circaapogi* 
um,fedcircalongitudinesmediaseccentrici  Solis  contm* 
gentes,vbiapogium  SoJispcr  lexgrad*,  i  vero  ipfius  loco 
<oIlocatu,nullum  notabilern  in  edipiib.  errorem  inducerc 
potuir.  Arzahel,referenrcRe£iomontano,4  0  2  obierua 
tionesfehabuiiTegloriatur,&£  exhocapogrj  locumconfti* 
cuiiTe,  coccdimus  ifta  diligentia  veram  quidem  eccentricita» 
Cem  reperilfe,fcd  cu  nonpateat  cumedipfesLunaecircaab* 
fidasSolisadhibuiflem  coniilium,  nihil  magis  ei  aflentien 
duro  apparctjin  iummxabiidis  conftitutione,quam  Alba 
tegnio.  Hicvidesquanro  cumlabore  D.  prjeceptori 

cnitendum  fuerit,vt  medium  apogrj  motum  tonftnuaet. 
Ipfeper  XL  fereannosin  Italia,o\i  hic  Varmiae  eclipicsS^ 
tnorumSoiisob/eruauit,  atcp  elegit  hsnc  obieruationem, 
quaconftituitannoDomini  M    D  XV   apogiuro  Soiis 

tf  —  Cancrigrad.  obtinuiflTe.Deinde  eranes  edipfesin  Pto 

Umxo  examinani,S£  ad  fuas  quas  ipfc  dili£emiffi:BC  obfer* 

uauit 


tiauitconkrcs mecfiu apogij annuurh  motu,a  iletlis  qnMc  fic 
7ds2jfereTecundoru,abarqujno<ftJoautcmedio  m.  iyfecun. 
fereeifecoii.tuu,  arcphacrarioneper  vrrumq;  mocu  medi* 
um  $£  diueriuui,verapraeceiTiocadnibira,coliigitur,  quod 
Verus  apogrj  locus  abjeq  unoifho  vero  Hipparchi  quidem 

temporein  6$  grad,  f  lcrir,  Ptolemafi  <f4— ,    Albategnrj 

i  2 

16  —  3ArzalieliiiS23  noftraaurcaftarecfi  experientia  omnia 

eonfeniire.  Wxc  profcdomcliusconueniunt,  quim  Alfbn 
iina,  quib.  apogium  Solis  mi2  Geminorum  Ptolemaei 
tcmporefuiirirc^nftiruitur,  nouVo  in  prmcipio  Cancri,  ad 
Arzah-hs  ienremiam  r.Ojduob.  gradibus  propius  accedi* 
mus.  Aibave^nrj  Jociapogi]  iuxfaillos  coputatio  1  grad. 
fjperat,  nosabeono  immeriro  6  gradibd;ncimus  Narn 
D.  Dodor,prjpceptor  meus,nunime  a  Ptolemaeo,  5/  iuis 
obferuationib.  difcedere  poteft,  tum  qma  fuas  oculis  fuis  vi 
dit,8^deprehendiMumctiam2qi!iacernitfutnmadUigentia 
8<!percclipi<:s  Solis  Luriaefcjj  motus  Ptoleniaeum  ad 
amuffirnexaminaiTe,cenofcp.  q  joadeius  tieri  potuic,con« 
jftitujiTe.  Qjjodauteabe^  vno  gradufere  dsffcrre  cogis 
inur.id  nos  rnotus  apogij,  quod  ipfe  rixum  purauir,  edocu« 
it,  quareet  minorem  hoc  in  loco  examinandi  cnram  adhi* 
buit. 

Habesquaefit  D.  praeceptoris  mei  de  rnoruSolisfen* 
tenria.  Compofuit  iracprabulai,  quibus  omnitempurc 
propofiro,  verum  locum  apogrjSoiis,  veram  eccenrncita* 
tem,verafcgaequaciones,aequaies  Solis  motusadftellasfi* 
xas  &C  arquinoclia  media,vnde  verum  Solis  locum  correa 
fpondentem  cu  omnium  aetarum  obferuacionib^s  colli* 
©ar.  Hincmanifeftjmeii;,  tabulas  Hipparchi,  Ptolemaei, 
Thionis,  Albaregnrj,  Af-zahelis,&c'  ex  hisaliqua  expartc 
conflaias  Alfonfinastemporaneas  lolummodoelTe,  ck  ad 
lummumcc  annosdunre  polfc,  donec  videiicecnorabilia 
diueriius  quantitatis  arni  eccentricnaris,xquarn  ni.s&c. 
contingat.  Id  quod  iimjli  cerca  ratione  in  moubus et appa 
rencrjsreliquorumplanecarumacadt.  Noai.n.nento  igi« 
tur  D.   Dodons,praircepi.orisnjaAilronomiaJperpctua 

5  iq       votau 


voearipmefat,  vtomnium  setafum  obieruationes  teflafW 
tur,  8lprocul  dubio  pofteritatis  obferuationcs  confirma* 
bunt.     Caeterum  motus fuos  8<f  loca  abfidum  a  prima ftel 
la  Arietiscomputat,  cum  a  firliis  fixis  motuum  fitarquali* 
tas,  dcindeprxceflione  vera  addit3,quancum  finguha  artati 
bus,  vera  planetarum  loca,»b  arquinovflio  vero  diftiterint, 
colligit  bC  conftituit.    Quod  fi  talis  paulo  ante  noftrant  «r* 
tatcnarerumcorleftiuna  doArinaextitiiTec,  nulIamPicusin 
octauo  8<f  nono  libro  occafionem,non  folum  Aftrologiara 
fed  8£  Afironomfam  impugnandihabuiflat.  Ipfi  enim  indi* 
esvidemus,quemadmodum  notabihter  a  vericatc  corn* 
rnunis  calculus  difcrepet. 
Qtiantl  *  Plericjin  eraendatione  Calendarrj,  diuerfas  etiam  qaantita* 
tatis  an**  tesanni,ab  authoribusconftitutaSjfedconfufe.enumerant; 
fli  ab  7Z*  ncq?quicc£determinant,quodcertemirurain  tantis  Mathe 
•_  roaticis.     Vides  autem  dodifs.  D.  Schonere,  quatuor,cr 

*jL.    ^       .  praedi&is,caufasin*qualismot?Solisabaequ]no<5rjs.  ln« 
Ctrjs  !petl  aequ^jtat^  praeceflionis  aequinoAiorum ,    inxqualitati 
alis  conii  motusSolisinecIiptica,  decreroentu  cccentriciiatis,  deniep 
der atio ♦    apogrj  duplici  de caufla  progreitum.  Quarect rjfdem de oau 
fis,  annum  ab  arquinoctrjs  minime  aequalcm  eflc  pofle. 
Ptolcmaeoquidem  facileignofd  poteft,qu6d  arqualitatem 
ab  aequino<3rjs  fumendam  pofuit,  cum  ftellas  fixas  in  confe 
quennamoueri,  locumfcp  apogrj  fixum  ftatueref,neqpec« 
centridtatem  Solis  decrefcere.     Qj  lomodo  au  tem  al  rj  fe  ex* 
cufare  velint,  ego  non  video.     Etii  nam  qj  concedcremut 
eis,  ftellasetapogium  Soliscodem  motuin  fignorumcon 
fequentiam  ferri,  nihiJcjj  propterea  dc  t ctnporc  ab  aequmo* 
<%o  vero,  in  rei  verirare  muiari,fcd  pouuspropier  inftru* 
mentorum  dcfoflum,omnemvquod  tamen  diccre,noftra  aes 
tateforet  abfurdiffiraum)  diuerfitatem  contingerc:  fiqui* 
dera  apogrj  Solis  progrelTus.parum  admodum  quantita* 
tcm  anni  mutar*     Tamen  non  ldeo  fequetur,  Soiem  regu* 
lanterad  aequinodium  vcrura  iempet  arquali  temporere 
dne,  qucmadmodum  Lunaradkimus  rcgulanterabapo 
gio  medio  Epicycli  elongari,  ad  idem'cp  arquali  temporc  r« 
uerti,  vtDcxftif.  Marcus  Bencucntanusex!  Alfonfinorum 
iententia  refcru    Nam  cum  certe  ccccntrtcitatem  Solis,  nori 

poiiimui 


poffimus  negare  nbn  njurarf,  ipfi  viderint,  quomodo atfmi 
menr,  proptcr  murationem  anguli  diucrfitatis  i  mo* 
tu  medio,  anni  quantiratem  ab  aequinoelio  obftruatam 
non  murari»  Ego  profedo  reipublicae  6V  itudiofis  omni* 
bus3quibus  D.  Doctoris,  praeceproris  meiiaborprofutus 
ruseft.plurimum  gratulor,quodnoscertam  diuerfitatisan 
ni  rationem  habcamu  s.  Sed  vt  harc  omnia  facilius  aniroo 
peripieias  Do&jjX.  D.  Schonere,  en  tibiob  oculos  idem 
in  numerispropono,  vt  his  denicj,qu3e  fupra  promi(i,ref* 
pondeam» 

SuSolin  punclo  vernalis  aequinOcfirj  medrj,  quod 
tempore  obferuationisarquinodij  autumnalisabHippar* 
cho  fctC%ar,anno  ante  nariuitate  Domini  cxlvii  trib*  grad. 
a?  min.  primamftellarn  Arietis  praecedebar.  ;Sol  procaa 
databeodem  pundo  odau*  fphaerae,  vtinanno  fiderco 
(fciliect  ccdxv  dieb.,  xv  minutis,  xxiiii  iecundis  fere) 
ad  idem  pun&urn  rcuertatur.  Quia  autem  aequinodium 
roedjfi  in  anno  fidereoSoliprocedjtobuiaaaper  joferefe 
cunda,fuvt  Sol  priusadpunctumvernale  mediumpeff 
ueniat,cjjad  locum  vnde  digreflfus  fuit,vbi  videlicet  Sol 
8^  xquinodium  mediumineodemcdipticoe  pun<fto  con* 
iunclierant.  Mjnorigitur  annusab  acquino&io  medio 
quam  fidereus,qui  ex  noflris  hyporhefibus  ccclxv  die* 
ru  xiirj  m,  xxxiirj,fecun.  fere  efle coiligitur.  Sed Ci  inqui* 
ramus  quot  dies,  SC  partes  diei  refpe&u  aequinoctrj  medrf, 
in  cclxxxv  annis,  qui  funt  inter  Hjpparchum  &C  Prolemaeu 
cxcrefcanr,  inuenieaaus  Ixix  dics  ix  rnin.  fere:  defkerent 
itacp  rj  dies  vi  minuta  fi  fingulis  annis  quarta  dieiparteoi 
excrcfcereaiTuiroaro^.Pcrpendaro*  jgitur  et  reliquascaufas, 

doncc  vnum  tantum  diena  roinus  -  dici  defiderari  reperi* 

xo 

arous. 

Tcmpore  obferuation/i  Hipparchi,  aequincxftium  verum 

prxcedebat  arquino&iurn  tnedium  (ecundum  fignorum  an 

tecedcntiaro,  ^1  minutisecliptic3ei1ellataefere,in  quopun* 

«ocuncSolcra&Scd  tcmporcPtolemacifequcbatur  aequi- 

nodiuxn 


«*o<5u'um  vef  um  ipfum  meclium  4?  fere  minutfs .  Igkuf, 
cuSoltemporePtoIemari  perueniflet  ad  «  minurum  an* 
tepundum  aequinodrj  medrj,  vbi  Hipparchi  temporea?« 
quinodialern  verum  reliquerat^nonerat  aequinodium, 
necflcum  peruenit  ad  orquinodium  medhim,  fed  poftcp  il* 
lud  per  47  minu.  tranfcendit,  in  centrum  terrar,  vt  Piinius 
loquitur,  inddk^  in  locum  videhcet  aequinodrj  veri.  Fu* 
erunt  igitur  Soli  1  grad.  s  mi.  afcendendaqucarcu  motu 
vero  1  d;c  8  mi.eonfeCJt.Hocferuoadlatus^cVperpendo 
quamuangul9  diuerfitatis hoc in loco  decreuerit,c>c' inuenio 
illi  vnum  fereminutum  diei  correfpondere,patet  itacy,di* 
ebusabaequinodio  mediocoputatis,  temous  1  diei  £mi. 
accedere,  quareEx?  rcctePtolemaum  ptodidifleinrer  fuam 
et  Hipparchi  obleruationem  a  vero  aqumocrioad  verura, 
cdxxxvannos,Ixx  dics,  xvirj  minutaelTe.  Promde  8£ 
Ivrjdieimjnutadeficere,  quodetiam  ex  fubtra&ione  1  djei 
9  mjnu.  derj  dieb.  vi  minuiis^fuprarelp^duaequinOifuj 
medrj  defideratis,  innotefcir. 

Verumdicamusdedefdu  7  dteruminterPtoIemoea 

umSc!  Albategmu.  quod  idco  efl  illufire,  quia  maiusril 

femporis  mteruallum,  nempe  daxl.rj  .nnoium;    quare 

8<1  omnescaufjemagiserunr  confpicua*.     Tcmporc  Pto* 

lemsri  aequinocrTium  mediu«i,  \  rc*  cc  rebat  jpLm  primam 

jfteilam  Anetis  7  grad-  *S    fere  mir.  11 1  fgnorum  antcc* 

dcntiam.     AEqumnfho  autem  ii:edjo,fuLinde  Soiiobui* 

ameuiiu,  vt  dictum,  kdum  eft,vtin  annis  inccrmedrjt 

irter  PioL-nurum    Sc  A.L  ategCiiunulxxx  d  es  »4  min.fc* 

te  peraddiu.mentareiptdjaequinocftrj  medrj  excrefccrent. 

Dencienugimr  v  dies,J»  mm.fi  tempusada-quinodium 

mcdium ,  ad  id  *  onjeramus,  quod  exultat  cum  m  quattuor 

annjs  vnusdjescoiiigitur.      Caeterum  Sol  tempore  PtO* 

lemari  aequinodjum  verum  in  47  rrun.  poft  aequinodium 

medium  jnftgnorum  confcqucntiam  rcliquerat.      Alba* 

rcgnrj  autem  aetate  a-quinodium  vcrum  in  21  nun.  an<e  ae* 

quinodium  mediumin  fignorum  antecedemiam  erat.  Pri« 

us igitur  Soi  ad  aquinoctium  verum,  quam  ad  mcdium, 

Vd  ybi  a.'qumoctiaIem  veruro  reliqucut  venit,    quod  eft 

<OB« 


contrarfum  prfori  exemplo»  Quantum  itac|  temporis  vni 
grad.  9  min.  rcfpondebit,  tantfi  dediebus  reipecflu  aequfno* 
<3rj  medrj  deceder,  etrefiduo,nempe  v  diebus.  xxxi  mi,  ac< 
cedetretqufacodem  modocu  differcntia  anguli  diuerfitatis 
propter  ecccntricitatis  decrementu,cui  xx  diei  minuta  rcfpon* 
dent,  agendumrvnus  dies,  xxxmin.  propter  mutationei-n 
anguli  diuerfitatisS^inaequalempraecefljonis  motum,  relf* 
quis  duabus  inarqualis  motus  Solis caufis  admixtis,tempore 
mediocri  decedent»  Etaddiramentum  verum  atempore 
Ftolemaef  ad  Albategnrj  obfcruationis  tempus  dxxvirj  dic<* 
rum  xliirj  min.  exibit.  Sed  fdem  decrementum  adiun* 
«fhim  vdiebusxxximin.  monftrat  vrj  dfcs  et  i  mfn  excidifie. 
Quodoirendendumerar»  Tantae  rROliserat,  tali  ratione 
ftellarum  fixam  ck!  Solis  motus  reftituere,q  ex  motuu  eoru 
coliigantfa,  vera annuae quantftatfsab  aequinodrjs  ratiocols 
ligi  poftet.  Regnum  itafcg  in  Aftronomh  dodifs.  viro,D 
pra^ceptorf  meo,  Deus  fine  rlne  dedit.  Quod  Domfnus  ad 
Aftronomica;  veritaiis  refiaurationem  gubernare,  tueri  et au 
gcre  dignetur,  Amen. 

StatuftibibreuiterDo<ftffs.  D.  Schoncre  fntegramtras 
cTadonem  motus  Lunae  cV  reliquorum  planetarum,quem* 
sdmodum  fiellarum  fixarum  et  Solis  confcribere,  vt  quae  vti 
IitatesexD.  pra-rceptorislibrisadftudiofos  Mathematicaeto 
tamtppofteritatem^velutiexvberrimofonrepromanaturar 
fint,  intelligas"  Vcrumcumvideremmihi  opusinprse* 
fentiarum  nimis  excrefcere,  peculiarem  hac  de  re  Narrario 
neminftituendamduxi-  Quodigitur  his  tanq; prarcurre* 
rc,viam'q?  praeparare  neceflarium  putaucro,  hociococxpe 
dfarn.  Et  hyporhefib.  motus  Lunae  £xl  reliquorurn  pla* 
netarumgeneralfaquaedaminfpcrgam,  quo  cV  dctotohoc 
operc  maiorem  fpcm  concipias,  cV  quae  eum  coegerit  neceflt* 
tasadahasaflumcndashypothefesfeu  Theorias  perfpicias. 

Cum  in  principio  noftroe  Narrationis  praemiferim  D. 
praeceptorem  luum  opus  ad  Ptolemaei  imirarionem  inftitue* 
re,  mjhiampliusnihilquafirelidura  cflcvidco,  quodde  ip« 
fiusemendandimotusranoneapudtcprjpdiccm.  Siquf* 
dcm  Proicmcef  lndefaugabilem  cakulandidiligentfam,  quafi 
{upravireshumanas  obferuatioflumcertitudtnerm.et  veredi 

C  uina  m 


uinam  fationem  omnes  motuset  apparentias  perfcruran  di, 
cxequ«ndi'cg,  ac  poftremo  tam  vbiqj  ipfius  inter  fe  confentiens 
tcm  docendi  8<!  demonftrandi  Methodil  nullus,  cuiquidem 
Vraniaeft  propitia,  fatis  admirari  8<Cpraedicarepotcft. 

In  hocautem  eo  D.  praeceprori  meo  maior,  quam  Pro* 
lemaeo  laborincumbit,  qu6d  feriem  8£  ordinem  omnium 
motuum  8<£  apparcntiarum,quern  obferuariones  ii  M.anno* 
rum,  tancf  praeftanriflimi  Duces  in  latifllnoo  Aftronomias 
campoexplicant,  incertam  fibrcpmutuo  confentienrem  rati« 
onem  feu  harmoniam  colligerecogitur;  cum  Ptolemieus  vix 
adquartam  tanti  temporis  partem  veterum  obferuationc», 
quib.  fe  tuto  eommitterer,  haberet-  Etcum  <m  o  f»  ^f cV* 

vero  Deo,  8cT  praeceptore  Iegurapolitiaecceleftis,  erroresAs 
ftronomiaenobis  apperiantur.  Siquidem  infenfibilis,  vel 
ctiarn  negle&us  error,in  principio  conftitutionis  hypothefi* 
um,  prseceprorum  8£rabularum  Aftronomiae,  procedente 
temporc  fefe  aperit,  aut  eriam  in  immcnfum  propagaiur.  D. 
Dodori  praeceprori  meo,  non  tam  inftauranda  eft  Aftrono* 
mia,  cjjde  integro  exaedificanda*  Prolemaeuspotuit  ple* 
rafcp  veterum,vtTimocharis,  Hipparchi,  8c!  aliorum  hypo 
ihefes,  ad  feriemoisdiuerfitatis  motuii,  quaefibi  ex  tanrillo 
obieruationum  temporc  elapfo  nora  erar,  fatis  concinneac* 
commodare.  Ideo  recfteetprudenter,  quod&t  plaufibilius 
crar,eas  clegit  hypothefcs,  quae  ck!  rationi,  noftrifcp  fenfib. 
rnagis  cofenae  effe  videbant,  &t  quib9  fummi  ante  eu  artifices 
uifi  f  uerant.  Cuautem  omniumartificum  obferuationes  8<T 
cozlum  ipfum  ac  Marhematica  rario  nos  conuincanr,  quod 
Prolemaei  ck!  communes  hypothefes,  nequzcpad  perpetuam, 
fibifcjp  inuicem  confcnrienremcolliganriam  er  Harmoniam  re« 
rum  ccdeftium  demonftrandam,  ck!in  tabulasac  prarcepta 
colUgendam  fufficiant,  necefle  fuit  vt  D.  praeceptor  meus  no« 
uas  hypothefes  excogiraret,  quib.  videlicet  pofitis,  talcs  mo« 
tuiim  rationes  Geomerrice  cV  Arithmerice  bona  confcquenria 
deduceret,  quales  vetercs  ck!  Ptolemaeusolim  rS  9im  ^irtyVI 
J>/n«TJinaIrum«Ieuaridepraeherjderunr;quaIefcp  hodic  vcre« 
rum  vefiigia[colIigennb.in  coelo  effe,  diligeisres  obferuario* 
res  aedocent.  Sic  ncuope  in  pofterum  vjdebunr  ftudiofi, 
qucm  Ptolemaeus,8<!  reliqui  vcteres  authorci  vfum  habeanr, 

quo 


quoeos  badenus  tancjex  fcholisexclufos,  feuocentjCtin  prie 
ftinumhonorem,  veluri  poftliminio  reuerfos  reftituanr. 
Poetainquit,  Ignotinullacupido.  Ideo  non  mirum3quare 
Ptolemaeus  hadenus  cumtota  vetuitateintenebrisnegledu» 
iacuerit,  quemad.  procul  dubioet  tu  opt.  D.  Schonere, cum 
alrjs  item  bonis,  dcctifcgvirisfaepius  doluifti. 

Ratio Eclipfium vel vnica,  Aftronomiar honofemapud  Dc  Lu^ 
imperitum  vulgus  tueri  videtur.     Haec  autem  quamhodie  nae  motf 
Scommuni  ealculo8c!  intemporeck!  praedicenda  quantitate  bllSCOtl^ 
difcrepet,indiesvidemus.     Cum  vero  accuratiflimas  Pto*  OAer^tia 
lemaei  Sc'  aliorum  optimorum  authorum  obieruationes  mi« 
nimeinconftituendistabulis  Aftronornicis,  quodquofdam  ncs  §cn^ 
facere  videmus,  rancp falfas  ck!reprobas  rcrjcere  debeamus,  td-lCS,  CtJ 
nifi manifefium  aliquem  arguente  aetate  errorem irrepfifle  de*  nouis  e*» 
praehendamus.     Quid  enim  magis  eft  humanum,  cf  falli  fushypo 
nonnunqj  8^decipi,veletian)fpeciere<fti,  praefertim  in  diffi*  thefibllS 
cilimisiftis  reb.,abfirufiiTimis,  ck!  nequaqj  oburjs.     In Lunae 
motudemonftrandoaffumitD.  prseceptor  meus  huiufmodi 
Theorias  8£  motuum  rationes,  quib.  vetercs  excellentafliVi 
mos  philofophos,  minime  in  obferuationib»  fuisccecos  fuis 
fleappareat.     Quapropter  ficutfupra  anniab  aequinodrjt 
fumpti  augmentum  ck^  decrementum  regulare  efleoftend*» 
mus,  itaexdiligentiquocgSolisctlunxmotufiexaminatio* 
ne  deduci  poterit,  quae  fingulis  sctatib.  verae  Solis,  Lunae,  et 
Terrae  a  fe  inuicem  diftantiae,  quauc  ratione  diametri  Solis, 
Lunae  ck!  vmbra?  diuerfis  temporib.  aliter  arcp  alitcr  repertae 
fucnnt,  vtcertainfuperetiam  diucrfitatis  afpeduum  Soliset 
Lunae  ratiohaberetur. 

Regiomontanus  nofterlibro  v  propofitione  xxij,  in» 
quit.  Scd  mirum  eft,  quodinquadratura,Lunainperigio 
epicydiexiftente  non  tanta  appareat,  cum  tamen  fi  intcgra  lu« 
ccret,  quadruplam  oporteret  apparere  ad  magnitudinem, 
quaeapparetinoppofitione,  cum  menitin  apogio  Epicydi. 
Senferunt  S£  idem  Timochares  ck!Menelaus,  quiiemperin 
obferuationib.  ftellarumeadem  Lunae  diametro  vruntur. 
Sed  ck  D.  proeceptorem  meum  experientia  docuitdiueifira* 
tcsafped:uF, ck!  quantitatcs  corporis  Lunse, inomniipfiusa 
Sok  diftantia,  parum  vcl  nihil  differre  ab  rjs,  quae  in  coniun* 

C        rj  dione 


Aionc  Sc*  oppoUtione  contingunr,vtmanifeftumfit  Lunse 
rninimetalem,  vtreceptum,  cccentricum  tribui  poiTe.  Po^ 
nit  itaq?  quod  Lunae  orbis,  Terram  cum  adiacentib.  Elemen* 
tis  compledatur,  cuius  deferentis  centrum ,(it  centrum  terra?, 
fuperquo  aequaliterccntrum  epicycli  Lunse  defercns  feratur. 
Uhm  autcm  fecundam  diuerfitatem,  qu-tm  aSoleLunahabc* 
re  videtur,  ita  faluat»  Afliimit  Lunoe  corpus  epicyclo  epi* 
cycli  homocentrici  moueri,  hoc  eft,  primo,  qui  feremcon* 
iun&ione  ckf  oppofitione  apparet  epicyclo,  alium  paruum, 
Lunae  corpus  deferentem  epkydnm,  affingit.  Proportio* 
nem  autcm  diametriprimi  epicyeli,  ad  diametrum  fecundi  Ci* 
cut  10^7  ad  z  5  7  e(Te  demonftrat.  Cxterum  talis  cCt  motu* 
um  ratio.  CircuJus  decliuis,  fuam,  vt  antehac,  motus  ratio* 
nc  obtinct:  nifi  qu6d  eiufdem  aequalitate  a  fiellisfixishabet. 
Deferens,qui  S£  concentricus,mouet  regulariter  S^  aequaliter 
fuper  fuo  centro  (fcilicet  terra?)  fimiliter  sequaliter  S£  regulas 
riter  a  linea  medrj  motus  Solis  difccdens.  Epicyclus  pri* 
inus,  etiam  fuper  fuo  centro  vniformif  ,parui  et  fecundi  epicys 
clicentrum,  in  fuperiori partein  antecedentia,  in inferioriin 
confequentia  deferendo,  circumuoluitur.  Ponit  autem 
iftum  motum  ab  apogio  vero,  quod  in  f uperion  parte  epi* 
cycli  primi  linea  ex  centro  terrac,  percentrumeiufdem  incir* 
cumfercntiam  eieda  oftendit,  aequalem  S<^  regularem  eflc. 
Lunaautem  incircumfercntia  paruiS^  fecundi  epicycli  etiam 
regularitcr  $£  arqualitcr  mouctur,  aequaliter  ab  apogio  vero 
parui  epicycli  difcedcns,  quod  videlicet  a  linea  exeunte  a  cen- 
irpprimicpicycli, percentru  fecundiin ipfius  circumferentia 
oftenditur.  Atcp  huius  motus  haec  eft  regula,  vt  ipfa  Luna 
bisinfuoparuoepicydo,in  vna  deferentis  periodo  reuolua* 
tur,  quo  tamen in  omni coniun&ione  et  oppofitione  Luna  in 
perigioparuiepicydi,inquadraturis  autem  in  apogio  eiuf* 
dem  reperiatur.  HaeceJt  machinatio  feu  hypothefis,  quaD. 
proeceptor  omnia  praedidainconuenientiaexdudit,  et  quam 
ommbus  apparentfjsfatiftacere  ad  oculos  oftendit,  quemad* 
modum  etiam  ex  tabulis  ipfius  eft  coJIigere. 

Porro  Dodifii  D.  Schonere,  quemad»  nos  hicin  Luna  ab 
sequanteliberatos  efle  vides,  d*£  tali  infug  Theoria  aflurapta, 
quae  expcrientije  et  ernnib.  obfcruationib.  correipondet. 

Iuetiara 


Itactiaminreliquisplanetis  sequantes  tollit,  tribuenscuili* 

bet  trium  fupcriorurn  vnutn  foiurnmodo  epicydum  et  eccen 

tricum,  quorum  vrercpfiiperfuocentrosequaliter  moueatur 

cVparesplanerainepicydo,  cum  cccentrico  reuolutionesfas 

ciat.    Vcneri  autem  cV  Mercurio,  eccentricum  eccentrici.       v 

Qtiodenjm  planerae  diredi,  ftationarrj,  retrogradi,  propinj 

qui  ck!  remoti  terrae  S^c  (ingulis  annis  confpiciuntur,  per  alis 

um  infjper,  quam  exfuperiorib.adftruitur,  regularem  tellu* 

ris  globi  motum  ficri  poiTe  demonftrat.     Qui  cft,  vt  S  ol  va 

niuerii  medium  occupet,  Terra  autem  loco  Solis  in  eccentri* 

co,  quem  orbemmagnum  appellare  placuit,  circumferatur. 

Atq;  profedo  diuini  quiddam  eft,  quod  vnius  terreni  «lo- 

bi  regularib .  et  aequalib.  motibus  certa  rcrum cceleftium  ra« 

tio  dependere  debeat. 

Primum  autem,  vtterrae  mobilitate  apparentias  Princ/pa 

in  coelo  pleraiq?    fieri   poiTe,    aut    certe  commodiflime  lesratio* 

ialuari,  aiTumcret ,  eum,    aequinoctiorum  indubitata  (uV  nes  qlla^ 

cut  audiuifti)  proecelTio,  etecliptic3eobIiquitatismutatio,in=  M  \       ' 
j  rv-  u         j  ii      j  •     -  c  i -j     •  reavefea 

duxit,     Deinde  quodilla  eadcm  ecceritricitatisbohs  dimi*    ~   «n. 

nutio,pariratione3^  proportionabiliterin  eccentricitatibus  ru  -^"ro 

reliquorum planetarum  animaduertitur.    Poftca  quod  pla?  nomorii 

netas  fuorum  deferentium  centracirca  Solem,  tancj  medis  hypothe 

um  vniuerfi  habere  appareat.  fibus  re^ 

SeniiiTe  autem  ckidcm  vetutiiTimos  (py  thagoricos  in  cedend3 

terim  vt  taceara)  vel  hinc fatis  Iiquet,quod  Plinius  ait,vene*  r. 

rem  $£  Mercurium  ideononlongius  i  foIc,quam  ad  certos  p  ,  \ 

6^pra?finitosterminos  diicedere,optimoshuud  dubieautho  rmiuslib. 

reslecutus,quiacircaSoIemconuerfasabfidashabeant,vnde  a,CaP,xViJ» 

8£  medium  quoqs  folis  motum  eis  accidere  oportuit.    Cum 

veroMarteminobferuabilefidus  vocat,  ateg  praeter  reli* 

quas  in  motus  Martis  emendatione  dirTicultates,dubium  no 

fit,quin  maiorem  nonunej;  cp  ipieSoldiuerfitatemaipedus 

admittat,impoiTibileeiTe  videtur,  terram  roundi  medium 

obtinere.  Porro  etfiex  Saturni  5£  Iouis  in  Matutino  vefper 

tinotportu  ad  nos  habitudine,id  ipfum  hoc,faci!e  etiam  colli* 

gaturrin  Martis  tamen  diuerfitate  ortuum,  prarcipue  8£  ma* 

xime animaduerritur.    Qjjia  enim  Martis  fidus  obtufum  ad* 

modulumenhabetjnonadcoficut  venus  aut  lwpiter  vifum. 

C        irj  decipit 


dedpitifed  pf o  ratidne  a  tcrra  diftantiae,magnitudinis  muti* 
tionem  rcfcrt.  Proinde  cum  Mars  in  vefpertino  ortu  Joui» 
fidusmagnitudine  oequare  videatur.vt  nifi  igneo  fulgore  di* 
(cernaturrin  apparitioneautem  cV  occultationc  vix  a  iecundae 
magnitudinis  ftellii  dilcernipofln:  fequitur  ipfiim  proxime 
ad  terra  vefpertino  in  ortu  accedcrccoira  m  matutino  cp  max. 
procul  abefie,quod  certe  ratione  epicycli  nullo  modo  contin* 
gerepoteft.  Terrae  igitur,ad  Martis  &Y  aliorum  planetaru 
motusreftituendos,alium  locum  deputandum  efle  patcr. 
Quarto  hac  vnica  rationecommodeficripofie  D.preceptor 
videbat,vt  quod  maxime  propriu  circularis  motus  cft,  om* 
ncs  reuolutiones  drculorum  in  mundo  arqualitcr  &£  rcgula* 
ritcr  fupcr  fuiscentris,cV  non  alienis  mouercntur.  Quinto 
eum  non  minus  Mathema.tu.is,  q;  Medicis  ftatuendum,  quod 
•  ,  t-j.  paflim  Galemus  iricuIcat:M«^j^fc/xfT^yfyV^V^*s^«lliVsi|w«; 

iuntinlib:      "     ,       /    v.    »  «<     v      ■»      ,       '/  '  /      A 

partium.  nOC  vnico  ltrrx motu„infinitis  quafi  apparentrjs  fatiffieri  vi* 
deremus,  Deonaturae  coditori  eaminduftrianontribiierc* 
irius,quam  communeshorologiorum  artifices  habcrecerni* 
mus,qui  ftudiofiff.  cauent,  nevlla  inftrumentorotulamin* 
ferant,que  autfuperuacaneafir.autcuiusalia^paululum  mu 
tatofitucommodiusvicemfuppleat?  Etquid  D.  praeceps 
torem  moucret,vt  tancp  Mathematicus  aptam  motus  terre* 
ni  globi  rationem  non  aflumcrctf  Cum  vidcret  tali 

/  aflumpta  hypothefi  ad  certam  rcrum  cccleftium  dodri* 
nam  conftitucndam,  nobis  vnicam  odauam  fpkeram, 
canYq?  immotan»,  Solc  in  medio  vniucrfi  immoto:  In 
motibus  vero  reliquorum  planetarum  cccentrepicydos 
auteccentrecccntricosvelepicycli  epicydos  furTicere.  His 
accedit,quod  rnotus  terraeinfuoorbe,  omnium  planeta=* 
rum,exceptaLuna.,argumentaconficiat,  qui'q?  vnus  folus, 
caufa  omnis  diuerfitatis  motus  cflc  videatur,  quae  videlicct 
in  tribus  quidcm  fnperionbus  a  Sole:  In  Venere  autem  8£ 
Mercurio  circa  Solem  apparet.  Denicp  cV  hunc  motum 
efficere,  vtvnica  faltcmin  latitudinem  defercntis  planctae 
deuiationc  quilibet  planetarum  i\i contentus:  Sictp  pnnci 
paliter  planetarum  motus  talcs  ctiam  hypothefes  exigere. 
Scxto  &  poftremo  hoc  maxime  D.  Dodorem  praeceptorc 


mcum  mouit5qii6dpr3ecipu5omnisinartjtucliniiirt  Artro* 
nomiacaufam  efle  videbat,  quod  huius  dodrinae  artificcs 
(quod  veniaDiuiniPtolemaei  Aftronomiae  parentis,  di<3u 
volo)fuas  Theorias,cV  rariones  motus  corporum  cozfcftium 
emendandi,  parum  feuerc  adillamregulam  reuocauerunt, 
quae  ordinem  cV  motusorbiumcccleftium,  abfolutiflimo 
fyftcmateconftare  admonet.  Vtcnimampliffimefuumho* 
norem  illis  (quemadmodum  par  eft)  tribuamus,  Tamen  op* 
tandumnseerat,  vtinharmoniamotuum  coftituenda,  Mu* 
ficosfuiflent  imitati,  qui  chorda  vna  vel  extenfa  vel  remifla, 
cscterarum  omnium  fonos  tamdiu  fummacuracV  diligen» 
tia  adhibita  formantcVattempcrant,  donecomnes  fimulex* 
optatum  referant  concentum,  neq$  invJIa  diflbni  quicquam 
annotetur.  Hoc,  vt  de  Albategmo  interim  dicam,  fi  in fuo 
opere  fecutus  eflet,  haud  dubie  cV  hodie  omnium  motuum 
rationem  certiorem  haberemus.  Eft  enim  verifimileAU 
fonfinos  plurimumexeodetumpflfTe.  Atcgbacvnicarene* 
gkifta  aliquando,  fi  modo  vera  fatcri  animus  eft,  totius  A* 
ftronomise  ruina  metuenda  fuiflet.  In  communib.  Aftro* 
nomine  principrjs  erat  quidem  videre,  ad  medium  Solis  mo* 
tumomnesapparentiascccleftesfedirigere,  totamtg  motu* 
um  cceleftium  harmoniam  pro  ipfius  moderamineconftitui* 
8<£  conferuari;  vnde8<!  Sveteribus  Sol  x°f"*ot*  naturargu» 
bernator,  et  rex  dictus  eft.  Sed  quomodo  hanc  adminiftra 
tionero  gereret:  An  quemadmodum  Deus  totumhocvni" 
uerfumgubernat,  vtpulcherrime  Ariftoteles  *w  Kotnoudu 
pingir.  An  vero  ipfe  totumccelum  totiesperagrando, 
nullo'cp  in  loco  quietus  Deiin  naturaadminiftratoremage* 
ret ,  nondum  vidctur  omnino  explicatum  abfolutum'q?  eile# 
Vtrum  autem  horum  potius  aflusaendum  fit,  Geometris  B£ 
Philofophis  (qui  Mathcmatica  quidcm  tin<fti  fint)  deter* 
minandum  relinquo.  Sjquidem  in  huiufmodi  arftimandis, 
drjudicandiYq?  cotrouerfrjs,  noexplaufilibus  opinionibus, 
(cd  legib.  Mathematicis  (in  quorum  forocaufa  haec  dicitur) 
ferenda  eft  fententia.  Pnor  gubernationis  moduseft  rcicc* 
tus,  pofterior  receptus.  D.  Docftor  autem,  praeceptor  roe* 
us,  damnatam  rationem  gubernationis  in  rerum  natura 
SoIis,reuocandamftatuit:  ita  tamen  vtreceptatetiam  8xC  ap< 
probatac  fuus  lociis  relinquatur.     Videtnamcg,  necginhu 


luams  vebuseiTeopus,vtImperator  fingulas  vrbes  ipfe  per 
currat.  quo  fuo  deniq;  munere,  i  deo  fibi  impofito,  defun 
gatur.  Necp  Cor in  caput,  aut  pcdes,  aliafcg  corporis  par* 
tespropteranimantis  conferuationemtranfmigrare,  fedper 
alja  ofrccv*  a Deo in  hoc  deftinata,  ofTicio  fu o  prsrefle.  Dein* 
decum  ftatucretmedium  motumSolis,talcm  motumefli 
oporrere,  qui  nontantumimaginationeconftaret,  vtinreli* 
quisquidem  planetis,fed  haberet  caufampcrfe,  cumipfum 
verifTime  xcff'*VTHV  ^o"  *9ux°fcs*lHV  eflcappareret^fatfhimeft, 
vt  fuam  fentenriamfirmam,neca  vero  abhorrenrem  com^ 
probaret,  Nam  perfuas  hypothefes,caufam  cfficientem  x 
qualis  motus  Solis  geometrice  deduci  pofie  fentiebat,  $£  de 
monftrari,  quare  ifte  medius  Solis  morus,  in  omnib.  reli= 
quorum  planetarum  motibus  cV  apparenrijs,  ccrta  ratione 
vt  in  fingulis  apparet,  neceflariodepraehenderetur.  Atcfc 
ex  inde  pofito  telluris  motuin  eccentrico,  in  promptu  eflc 
certamrcrumccxileftiumdodrinam,  in  qua  mhil  mutandu 
quin  fimul  totum  fyitima,  vtconfentancum  crat,de  nouoin 
debitas  rationes  reftitueretur.  Huiusmodi  Solis  in  re< 
rumnaturagubernationemcum  ex  communibus  noftris 
Theorrjs  ne  fufpicari  quidem  poteramus,  plcracp  vetcrum 
Tranfl^    Solist?W'a,tan<^poeticanegligebamus.  Vides  itacp 

r     qualesadfaluandosmotus  hyporcfcs,  D.  praeceptorem  his 
ita  confHtutis  afllimcreoportuerir. 


'3 

cnumera 


tioncm  Tnterrumpocogirationestuas  ClarifT.  vir:video  .n.te  du 

nouarif  caufasrenouandarumhypothefium  Afrronomioe,  a i  D.Do* 
llVPOtC^  croremeo  excellentjDodrina,lummotpftudjoindagarasau 
nofinm  dig.ar.imo  recumcogirarcquacnam  tandem  apta,  renafccntis 
*  .  ~  Aflronomiar,hypotefium  fntura  fit  ratio.  ?K  llludauthpmis 
tOtlUS  t\  rngenus5quodomncsfimuiftellasprofuoarbiiratu,  haud 
ltrono^  iecusaciniecris  vinculisjn  aethercdrcumducereconatur,  co* 
mia%  miferatione  potius  q;  odioefledignum,teiuxtaeum  ajrjs  ve 

;}c  ris  Ma'hcmaticis,omnjbus'op!VJrisbonisiudicare.  Cutn 
Inrclligite-  fcphaudjgnoresquem  locum  liypothefes  feu  Theoriae  apud 
picydoscW  Aftronotroshabc2nt,cV  jnquantuni  MathematicusaPhyfi* 
ecccntncos  codjrTcrat/entiorehoc  quoq?  fbtucre:  Quo  obfcruationes, 
negantes.    ipfiuscp  cccli  tefhmoma  trahunt  retrahuntq?  fequcndum:om 

nem'cp 


fcwmfcp  difftfulf  atem  rtrendo,Deo  ducejMathematlca  8<f  /nde* 
fatigabiiiftudiocomitibus,fuperandamtfle.         Proinde  fi 
quispiam  ad  fummum,prinabaltm'c|?  finem  Aftrcnomia?  fis 
bircfpidendum  ftatuerit,Vna  nobifcum  D.  Dodori,praecep* 
tori  meo,  gratias  habebit5cogitabit'q»<t  ad  (e  Ariftotelisilbid  lib.     *$,' 
frertincrcr     *■**"  **** t>vy  «KfJBwifitfawfltj-x*^  tfr«^  t/^  tamr^  7/*  de  cxlo. 
V* ^«>;»  ix"'  '"  T8~<r  **#**•«''•     Et  cum  hos  Ariftoteies,CaIip»  libro xrj 
jpi  ei  fuo  exemplo  cofirmet  ad  caufas  7«»  fwii/iiw»  a iTignandas,  mstliaphu 
Aftronomiam3proutfediucrfi  corptorum  caeleflium  motufc 
obtulerint,  i nftaurandam:  heq;  Auerroem  hon  fatis  clemens 
tem  Ptolemaei  Ariftarchum,fi  modo  ad phyfiologiam  aequi» 
cculisrefpicerevelit,acerbiusD.  praeceptoris  hypotheics  exs 
tcpturum,fperauerim.    Tantum  abeft,vt  Ptolemarum  adeo 
hypothefibus  fuis,  fi  ei  in  vitam  redirc  daretur,  addidutn  S£ 
adiuratum  putarim,  Vt  ad  certam  rer  um  cadcftium  dod  rinam 
txaedificandam,  Vbi  regiam  Viam  tot  feculoru  ruinis  impedi* 
ia'dC  inuiam  fa<ftam  deprehenderet,honaliudinfuperiterpcr 
terrasmaria^inquiiituruseflet,cump«ra'era  apertumfcj?  codu 
ad  optatam  metam  mihus  fcandcre  iicerer.      Quid  namcj;  de  ,  i      fc   , 
ifto aliudjCuius haec funr  verbajRatueremc*  «m  to\  kraavAiKTu/  J^3*   ■#• 
inoTi&iivjx^Xctti  »jt«|  ei(i<{>av*Tc7tf  °}wtpivotf  K«Tkk«n%ctv>iTk9  %Of'i*  t?*c  *a'**# 
•<T«J/  T^orsK9«  isrf*«  rtar  \.vfM«i  /■Iujhtou^kav  /i/rix*tTor  jj  ^  rfont*  mi  "aciunt  quis 
'tmv T»V k«f  «M-ftarAsri/JV  ngu  KkSohtv  tSv  nfuTav  kf^uv,»  tvfi t,  $  /»5  "   altlUS,irt 

*\fntwwTat  fvtru  Tfl  tmot.  Qiiam  Verecunde  autem,ttprudenter  *$domo« 
Ariftotelesdemotuu  ccdeftiiimdoc%inaioquatur,pafTim  in  JuP^'as 
tiuslibris  videreeft.    Et  ait  ahbi,  ntfr«u<rtt//wou  ?*f  \.$iv  wr)  th  icanaere, 
eouTov  t  *xf ifit  r  i7ri%HT\7v  Kxi  y&sot  y\<:oir  \$  tfO'j « fa  t^kyyATtff  pi/r/r  cura  ruit. 
VjrjK^tTwCiiautctuminphyficiSjtuin  Aftronomkisabeffe»*1'3*  *•  ^1"» 
^tibus5ck!  obieruationibus  Vt piurimu  ad pnncipia  fir pro*cf 
fus,egoquidem  ftatuo Anftoteicm,audhisnouarum  hypoihe 
(iumratiohibuSjVtdiiJDUtationes  degraui,ieui,circulari  iatio« 
ne,motu  cV  quicte  terrae  diligentifljihe  excuffit,ita  dubio  pro« 
€ulcandideconfeflurum,quida femhisdemonftratumfit,  frC 
«juid  tancp  principium  finedemonftrationc aflumptum  Qu* 
re  ck  D.  Doclori  pr^ceptori  meo  iur?ragaturum  crcdiderim# 
VtpotccumcojiftctreAiiIiruefi  vifciw3  aPiatonc  dictum^ 

D  t« 


t$r  AV»7*M*  *%*  hJ&ltti*  wr«i f t* »V«$#.  Contra,  fi ih  duriffima 
quarda  verba  proruptur*  etTet,aliter  vero  mihi  perfuaderc  na 
poflum,quin  exrfamans  pulcherrimae  huius  philofophiae  par 
tis  conditionem,h»s  verbis  deploraturus  eflet.  «kw  Xpii&S*  «*• 

I,«l»  i  /  *  y  ■■-"%»'»■'»  >/.> 

ID.VtJ  Fh'\Teytf\\\*K.TMJiQfXiTI>IXtT\HSULTXtfTXUri}  \7n>HyVCCf  0  VHfUTTW  (lit 

Polir»  Jr*f )  ro*  % r.  tfWtff  /l  i/(u/*Tav  «uT*7(r  /<Pt/V    \utr  ar  vnc&cifi  ^fuftwxt  Tx\t 

7x<r  lcKtvnTouf  \u*i  [xn  J^twu^xt  Keytt  <Pi<Pevxi  xutuv^  Bc  adderet:**1?^*? 

rtTfxikvetTiit Qxtitf  \Kfiv  \)^n ^I^tutu  rit  'oiov  rXfyo?  tuv  tyxittciwc&i 

«hPuw.  Verumeniamero5cu  haec  no  tam  huius  loci  fint3qu5na 

alterius  cuiusdam  di(putationi9,quae  porro  reftantD.  Do&o* 

ris,pra?ceptoris  mei  bypothefes,  libere,  Sc*,  vthis,quae  fupra 

diximus  aliquid lucis  acccdat,narrare  ordinc pergam. 

VfllUCf*  &  Ariftoteles,inquir,    Vcriflimurneftid,quod  pofl« 

fi*  diftriV  ri°r,bus,vt  vera  fint,caufa  eft.    Siccum  D.  praeceptor  meus, 

«       .  fibitaIcshypothefes3flumcdasefleitatucret,qu2cfuperiorufc 

*     ,  culorumobleruationesvtverae  efle  confirmarentur,  caufat 

r  **"  *  T'conMncrent,etquemadmodumfperandum,caufjeeflcni,vcirt 

m*        pofterum  omnes  Aftronomicae  tuv  fxivo^tuv  praedicliones  ue* 

rx  deprehendcrcntur.     Principio  non  mediocribus  iaborib* 

fuperatis  pcr  hypothcfim  conftituit:  Orbem  ftellarum,  quem 

odauu  vulgo  appellamus,ideo  i  dco  conditu,vt  cffei  dofwicj 

liumillud,  quod^fuocomplcxutctamrerumnaturam  com* 

plectcretur:  quare  vt  vniucrfi  locum,  fixum  immobilcnVcp 

condidifle.      Et  quoniam  non  pcrcipitur  motus,nifi  per  col* 

lationcadaliquod  fixum:  Sicutnauigantesin  mari,quibusnec 

ampli*  vllar apparent  terrje,coeIum  vndiqj  ct  vndicp  pontus, 

tranquillo  a  ventis  mari  nullum  nauis  motuientiunr,  tamet* 

fi  tanta  ferantur celeriratc,  vt in  hora  etiam,  aliquot miliaria 

roagnaemetiantur:  Ideo  deum  toteum  orbcm,noflraquipp€ 

caufa,  infigniuifle  globulis ftellantibus,vt  peres cos,loco  ni* 

mirum  fixos,aliorum  orbium  8£  pianetarucontentorum  ani 

maduertercmus  pofitus  ac  motus»      Deindc,quod  his  quid2 

confentaneum  eft,Deum,in  huius  theacri  medium,  Solem^fu* 

um  in  natura  adminiftratorem,totius'cg  vniuerfi  rcgtta^  diuf 

na  maicftatcconipicuum  collocaflc 

Pontanus  Ad  cuius  numeros  oc*  Di  moucantur,8£  orbit 

i  Vraniat   Accipiat  legcs,praefcripta'cp  fcedera  ieruet. 

Ksliquos  autejs  orbcs  in hunc modun  diftrib  utos  cflo   Pr  w 


imim  Ioctim  fftrra  fiV  mimentum  feu  orkem  MHruin  Satur* 
niorbemfcrtitum:  intra  quem  Iou/f,  deinde  Martis  conri* 
ncatur.  Solcm  vero  Mcrcurfj,deinde  Veneris  orbecircura* 
dari,quo  orbium  quincj?  planctarum  ecntra,  circa  Solem  re< 
pcrirentur»  Sed  intra  concauara  fuperficiem  orbis  Marti* 
S^conuocamVeneriSjCirmfatisamplurareliAum  fit  fpatiu* 
globum  TeJluriscumadiacentibus  ekmentis,orbeLunaricir<» 
cumdatum,si  magno  quodam  orbe,intra  fe  Mercurrj  cV  Ve*e 
neris  orbes,item  Solem  complcclente,circurnrerri,vt  non  al  m 
tcr,ac  vna  ex  ftellis  iurer  Planctas  fuos  motus  habeafc 

Hanc  totius  vnii  lerfi  diftributionem  ex  D*  proecepteMtol 
inei(ententiamihiperpendentidiligentius,praeclare  fimul,  ac 
rcdePIiniumfenfifleintelligo,  cuminquit:  Mundi  fei* 
cOEli^cuiuscircumflexuteganturcunda,  cxteraindagare,  nec 
inrcreflehoroinumjneccaperehuman*  conieCturam  mcntis: 
Et  fubdit:  Sacer eft,immcnfus,totus  in  toto,irno  vero  ipfc 
cotum5finitus  cV  infinito  firailis.  8£«.  Nam  vbi  D .  pratcep* 
torcmmeumfequemur,nihil  extra  concauum  orbis  ftellati 
quod  inquiramus  erit,nifi  quantum  nos  facrae  Iiterar  de  his  fcl 
revoluerunt,  tumetiafnqui<c|extrahoc  cortctuum  confti* 
tuendi  pracdufa erit  via.  Quare  totam  reliquam  hanc 

nacuram  ccu  facrofandam  &  Deocceloftellatoindufamcuni 
gratiaru  atfioneadrnirabiraur  *bt  contempIabimar,ad  quani 
pericrutandam  $c  cognofcendam  multis  modis,  infinitisin* 
rlrumentis,cV  donisnos  locupletauit,S<!  idoneos  eflfecit:  Ec 
«juidemedvfqjprogredieraur,quoipfe  voluit,  necpab.ipfb 
conftitutoslimitcstransgredi  tentabimus.  Immenfum 

pr  jeterea  carlum  cflc,8£  vere  infinito  fimilem,quantum  etiani 
■deius  concauum,ex  eo  quidc inconfeflb  eft,quod  ftellas  om 
nes  fcintillare  videamus,planetis  exccptis,eti$  Saturno,qui  co 
rucocIociumus,maximofertur circulo.Scdidem  longe  ma* 
nifeftiusex  D.  prarceptorishypothefibusper«7r«/t/|^  patet, 
Cu  eni  orbis  magn*  terra  defcrens,ad  quincj;  planetaru  orbes 
.  perceptibilcrationchabca*,vndevidelic€t  ocm  apparentiaru 
diuerfitatc  in  his  planetis,  percoruad  Sclehabitudinesprouc 
nirc  dcnaonflrat;ac  ois  in  Krra  Horizo  oibf  fiellatu  in  aequalia 

P    i)         yt 


vt  vriiuerfi  circului  magnus  inferfecef,  rt  orbes  rouolutiomirn 
fuarum  i  ftellis  fixis  aequalitatem  haberecomprobetur,iatiscla 
rum  eft,orbem  ftellarum  maxime  infinito  fimilem  efle,  quo* 
niamquidemorbismagnusadeumcollatuseuanefcar,oirjnia* 
'c$  Tottywofiwcc  nonaIiiercOnl[Mciantur,acfiterrain  mcdio  v» 
niuerfi  confedifiet. 

Porro,quamquam  admiranda  cV  haud  indigna  f um  0« 
pificeDeo,fuquoq?  diuinishiscorporibusmotuuet  orbium 
iyajmetria*  ac  nexus,  quae  praediclis  hypothcfibus  afluroptii 
con(eruatur,animocitiusconcipi  (proptcraffinitatem,  quana 
cum  cselo  habet)quSm  vlla  vocehumanaeloquipofic  affirma 
uerim:  qucmadmodum  in  demonftrationibus  non  tam 
verbis,quam  perfedis  Hk  abfolutis,  vt  ita  dicam,Ideisharuta 
fuauiflimarum  rerum  noftris  animisimprimi  folent.  Tafbl 
8£  ingeneralihypothefiumcomemplatione  eft  vidcre,  quo< 
inodoinefTabilisquocjjconuenientia,  omnium'cj|  confenfui 
tcft  ofFcrat.  Nam  practcrquam  quod  nullus  in  vulgaribus  hy* 
pothefibus  finis  effingendarum  fphjcrarum  apparebat ,  orbes* 
quoru  immcnfitas  nullofenfu,aut  rationepercipi  poterar,  taw 
diflimis  8^  vclociflimis  circuducebantur  motibus:  Aln/q?  a  fu 
premo  mobili  omnes  inferiores  fphacras  motu  diurno  rapi 
conftituebant,  cumtamenmaxirnaturba  djfputationum  hac 
dc  reconcitata ,  qua  ratione  fphaera  fuperior  in  inferiorem 
ius  habear,nec  dum  conftituercpotuerint.  Airj,  vt  Eudox% 
8£quieumfuntfecuti,cuilibetproprium  orbetn  tribuebant,, 
cuiusmotu  in  dic  naturali  circa  terram  femel  circumferretur* 
Practerea,drjimmonales,quaedigIadiatiO,quantalisvfc02d# 
hucfuii,deorbium  Veneris  cV  Mercurrj  fitu,  SC  qoomodo 
iintadSolemcollocandi:  Vcrumadhucfubiudiceiisefr, 
quamc$  v  n  cp  pofle  componi,  vulgaribus  iftis  hypothefibut 
conititutis,in  diftcili  admodumefle,  atcjt  adeo  xmpoiTibile» 
quitporroeft,quinonvidet'.  Quidenim  obftiteritC  etfi 
quis  Saturnum  infra  Solena  coIlocet,orbiu  et  epicycli  ad  ie  in* 
uicem  fcruataintcrim  ratione:  cum  in  rjfdena  hypothefibus  cd 
niunisorbiumplanetarumiDterfedimenfionondum  fit  de* 
«ionltrata,quopeream  quilibetorbisfuoinloco  Geometru 
<c  arcumfaibcrctur;us  fanc  hic  filcntioprxtcreaii),  quantas 

tragot 


tragoecfias,  calumniatores  pulcherrimae  huius  partfs  phiiofd* 
phior,  cV  fuauiflm>3e,commouerint,propter  epicycli  Vcneris 
m3gnitudinem,3<£  quiaaffumptis  sequantibuslariones  orbiii 
carlefliumfuperproprrjsccntris,  inxquales  ponebantur» 

Tn  D.prjeceptorisautemhypothefibu9,orbe  fttllato,  vt 
eftdiclum,  termino  conftituro,  quilibetplanerce  orb.sfuoa 
natura  fibi  attributo  motu  vnifbrmiter  incedens,fuam  perio* 
dumconricit,S<f  nuliam  a  fuperiori  orbe  vim  paritur,vt  in  di« 
uerfum  rapiatur.  Adde  quod  orbes  maiorisambitustaM 
dius53cT  propiores  Soli,  a  quo quis  principium  motus  Sc'  lus 
cisefle  dixerit,  velocius.,  Vt  coueniebat, fuoscircuitus pcrficii 
unt.  Quare  Saturnus fub ecliptica liber  viam corripiens 
in  rxxannisrcuoiutionemcompler.  Iupficrinxij,  Mars 
in  duobus.  Centrum  autem  terrae  anni  quantitatem  ad 

ftellas  fixas  detcrminat.     Venus  in  ix  menfibus    Zodiacum 
permeat;     Mercurius  vero  minimo  orbc  Solem  circundans 
in  Ixxx  dicbusmundumperluftrat.      Suntfcpitafextantum 
orbes  mobiles  SoIem> vniuerfi  medium,circumdantes,  quo* 
rutn  orbis  magnus  terram  defercns  communis  eft  menfura, 
quemadmodu  et  orbifi  Lunar:uc  Solis  £  Luna  diftantiae,ckc» 
ea  quae  cx  ccntro  globi  tcrreni.         Et  quidera  fenario  nu* 
meroquiscommodiorcm  aIterum,S£  digniorem  elcgeritf 
quouetotumhocvniuerfumfuosinorbesa  Deo  conditore, 
mundfcpopifice  diflincSum,  mortalibus  /acilius  pcriuaferitC 
Is  nam  cp  cum  in  facris  Dei  oraculis,  tum  a  Py thagoraeis,reI w 
quis'cg  philofuhis  vt qui  max.  celcbratur.  Quid  auttro 

huicDeiopifitioeonuenientius,quarn  vtprimumhocS^  per* 
fediu^muopuf,primoctcodcperfecT:iflimo  numero  includa 
turC  Ad  hxc,vt  ita I  praedidis  fex  orbibus  mobjhbus 

harmonia  caeleflisperficiatur,  vbi  Orbcs  omnes  fibi  eo  padc» 
fuccedan  t,'vt  S^  nulla  ab  altero  ad  alterum  interualli  immenfin 
tas  rdinquatur:  cVquifcp  Gcomctria  ieptusfuum  locumin 
hunc  tueatur  modum,vt  R  quemcumcploco  mouerc  tentcs,  li 
mul  etiam  totum  fyftcma  diflbluas.  Sed  gcneralibus  hii 
praclibatis,acccdamus  fane  ad  lationum  circulanii,  qua?  cope« 
tunt  fingulisorbibusc^  fibiadhaerentibusac  incumbentibui 
«orporibus,cnumerauonenu         Primo  autcm  dicemus  d€ 

D   iij  hypotht 


hypothefibus  tnotiuttw  *freni  globi,etH  noc  mhac  rwtiui. 

Curn  D.  prarceptor  mcus  Piatoncm  *&£  Pythagoraeot 
Ouf  Otbl  fummosdiuiniilliusieculi  mathematicosfequens,  fphaerico 
Jmafino  Ct  tcrrar  corpori,circulares  Iariones  ad  ™»  p«foju»«»  caufas  affig* 
*  Hhcv^  nandas,tnbuendascenferet,viderct'cp  (qucmadmodum  Ari* 
^1  -u  ftotelesquocateftatur)vnoaitributoterr;rrnotu,  8^aliasit<? 
fcntibUS  jaljones ipfi  ad  ftellarum  irnitationem  competere!  tribus  earo 
tnOfUI  principio  vt  raax*  praecipuis  moueri  motibus, afilimendum 
COmD^  iudicauit.  Primo  namqj  vniuerfali  mundi  diftributione,  vi 
fant  nioxdiclumefl5anumpta,  conflituitterram  intraLunae  or* 

rp     *  bcmjfuisvcrticibusincluiam^tanc^fphserulamintornojdiu! 

*  c  no ita  ordinante  numine,ipfius globi  ab  occafu  ad ortum  mo 

tnOtUS  tUjdiem  nodem'cp,atq?  aliam  fuper  aliamcorli  faciem  morta* 
frcs»  Jibus,protiticSohobuertat,producere.     Secundo  locOjCen 

DiurnUS  trumterrae  cum  fibi  incumbentibus,elementislcilicet,8£  orbe 
AnnuuS  lunariab  orbemagno,dequoiemeIatqn'tcruraiam  memini* 
Declinatio  muf,vniformiterinecIipticaeplano,  Secundum  fignorum 
^-  coniequentiam  circumferri.         Tcrtio,   aequinoctialem  8^ 

axem  terrae  adplanum  eclipticaeconuertibilem  habere  ins 
dinationem,&l  contra  motum  centri  refledi,  ita,  vt  vbicuncg 
litcentrumierrae,aequino<ftt'ali9Sc!  politerrae,  proptertalem 
axis  rerrae  inclinationem  &d  fiellati  Qrbisimmenfitatem  ad  eaf 
dem  mundipartcsfemper  fcrme  refpiciant,quod  fiet,  fi  quan* 
cumterrarcentrumaborbe  magnoinconfequentia  ducatur# 
eantum  axis  terrac  cxtremitates,  qui  poli  tefrae,fingulis  dieb* 
fere  in  anteccdenlia  proccdereintelliganturscirca  axem  cV  pc# 
los,axi8c!  polis  orbis  magni  aut  cclipticae  nequidiftantes,circu 
losparuosdeicribcndo.  Hisautemmotibus,vbiexD.prae 
ceptoris  mci  fententia  binas  polorum  terrae  librationes,  duos 
item  motus'  qmbus  centrum  orbis  magni  oequali  $£  deierenti 
cnotu  fub  ecliptica  incedit,adiecerimus,cum  his  quae  fuperius 
de Lunar  motibus circa  tcrrar  centrum  didafunt,  habcbiraus 
dodiil.  D.  Schoncre,quae  fit  vera hypothefium  ratio,ad  tos 
carn  dodtrinam,quans  primi  motus  recentiores  vocant,  quam 
tpde  oraniraodisHellatariphaerar  motib*  habemus,deducen* 
iamfiC  caulascoruraaffignandas,  quaecirca  SolisLunae'cg 
<S  inotua 


motus  $c!  paflionef  fn  b/s  mHIe  annfs/am  traftfacT/s,  diligenfj 
bus  artificum  obferuationibuSjCOntigifle  eft  animaduerfum, 
vt  fane,quod  portea  vberius  dicendum  erit,fiIentio  praeterea* 
irjus3quot  nimirum  orbis  magni  motus,  apparentia?,in  relw 
quis  quincf?  planetis  ingerat.  Tam  paucis  &£  ceu  in  vno  or# 
oc,tantarerum  dodribacomprehenditur. 

In  primi  motus  dodrina  nihil  venit  mutandum.  Qiiae 
enim  eftproprietaseoruni,quaefunt  adinuicem,maxima  de< 
clinationeconftituta,  eadem  ratione  inueiligabunturreliqua* 
rum  etiam  partium  Eclipucae  declinationes,afcenfiones  re<ftara 
in  toto  terrarum  orbe  vmbrarum  &C  gnomonum  ratio,  dicm 
rum  qu3ntitates,afceniiones  obIiqu3e,fteIlarum  ortui  8cT  occa 
fus.  S^e.  HocrameninterhasS^veterumhypothefesin» 
tereft,qudd  in  illis  contra  ac  i  veteribus  pr  oeceptum  cft,ftella* 
toin  orbe  prsetcr  edipticam,  nulluscirculiis  imaginationc 
propriedefcribatur,  Reliqui  ver6,  vtfuntaequinodialis, 
duo  tropici,ardici  S£  antar&ici^horizontcs,  meridiani,  om* 
ucs'c^  alrj  ad  doctrinam  primi  mor  us  pertinentes  circuli,verti* 
cales3altitudinura.,par3l]eli,colurio^c,  interrac  globo  pro* 
prie  defignanf  ur,&c!  per  relationem  quandamin  coelumrefetf 
runtur. 

Eorum  autem  quae  circa  Solem  apparent,  praeter  appa* 
rcntiam  diurn3ecircatcrramreuolutionis,quamcum  omnib* 
ftellis  S£  planetis  reliquiscommunem  habct,  SC  quae  Pcole# 
matusac  recentioresproprrjsSolismotibustribuerunc,  acci* 
dunt  ei  &Y  ea,  quae  circa  mutationes  punctorum  fbliticialium 
a'quino«ftialium,o^  ilellarum  ab  rjfdem  elongationes,  atcjj  as 
pogrj  aftellisfixisvariationesconringere  deprehenduntur» 
Quae  omnia  fc  noftrisOculisofferunc,haud  fccus,  ac  fi  Sol  8£ 
(tellarum orbis mouerenr!.  Quomodo enim in  oriente emer« 
gerefeuoriri,  cV  paulatim  fupra  horizontem  eleuari,  donee 
meridianura  pertingant,a  quoparirationedeiccndere,deindc 
inferius  hemifpherium  permeare,  indies'qj  diurnas  fuas  reuo* 
lutiones  coficere  vulgo  credan^,cx  primo  motu,quc  teirae  D* 
pracccptor  iuxta  Platone  tribuit,  iatis  euidentescaufas  habeu 
■  Quod  ai(  Sol  nobisiccudu  0gnenkdfc$a)u.ernia  progredi  vi 

4catur8at^ui 


irqiri  tati  motu  edipticam  defcriberc,&  tempnsannutirft  corW 

ftituere  nobiaperfuadeamus,  perakerum  motum,quem  !)• 

prarceptor  terrae  tribuit,fieri  potcih         Terra  ehim  orb£  m& 

gnolata,S£intcrftellas  LibfaeS^Solemmorante,  nos,  qui 

quidem terram quiefcerc  putamus,  SoJem     Arietem  ftella* 

tumhabereexiftimabiraus,  quippcexrcfraecentro  lineapef 

Solem  fn  orbem  flellarum  eieda  i'n  Arietis  aftrum  inddctrde» 

inde  terra  progrediente adfcorpiohcm,5ol  taurum  petcre  vi« 

debituf,8£  hunc  inmodum  totnmZodiactim  perraeare,curn 

tamen  ipfo  quiefcente  hunc  motum  ci  compctere  ftatuamus. 

Etannus  fidcrcusent  rempus,quocehtfurn  terroe,  feu  Solis  m 

apparehria,  abeadem  ftella  ad  eandem  femel  reuoluitur.  Tef« 

tius  terrue  motus,  certas  &£  drdinatas  intototerrarumorbe, 

tempotum  vicifTitudincsproducit;  per  hunc  namcp  fit,vt  Sol 

<&£  reliqui  planctae  in  circulo  ad  aequino&ialem  obliquo  rerrt 

videantur,eadem'cpfit  Solis  adfingulostcrrx  tra&us  habitus 

do,quae  futura  erat,terramedium  vniuerfiper  hypothefin  occu 

pamc,&£planetis  in  circulo  obliquo  motis.         Quoniam 

namqj  arquino&ialis  planum,prOpter  polorum  fuorum(vt  di 

«ftum)motum  ab  edipticae  plano,in  collatione  ad  Sokm  fefta 

«ftitur  $t  dedinat,  feu,Vtgrccci  dicut,A«|M/"-«  nsi  tyx&heirfyb  rjfia 

dem  ferc  edipticae locis,  eadc  aequincrtftialis  abcdipcica  recfit 

declinatio,ipfi'cppoli  diurhae  reuoluiionis  femper  (ubeodem 

quafi ftcllatae  iphaerae  fitu  Verfanc.    Dcindein  maximis  dedi« 

ratiombusaequinodialisabeclipticae  phnoad  Solem,  linea 

cx  centro  Solis  Cxiens  ad  terrae  tentrum,  fecftione  comca  tcrrae 

globumdiufnareuolutionecircumuoiutum  diffecat,  tropi* 

cos'cjj  defcribit.        Practereaquando  iequinodialis  planum 

abeclipticar  plano  ad  Solem  maxime  reflecftuur  in  Vmucrfa  ter 

raacquino<ftiumcontingit,  quippecumapfaedtdaiinea  glo* 

bus  terrae  in  aequinoctiali  in  duas   femiipha •  as  abfcinda* 

tur.  Sed  rchqui  paralieli  dierum  in  terra  prout  refle<ftio 

8£  dedinatio  (fiue,  vt  verbisVtarPtolemaei,  ^foVirx&VKAit* 

vi(f)    a-quinodialis  adSokm  fefc  comroifcent,  notantur. 

Ardici  vero  ZC  Antaf  dici  a  pundis  concingcnubus  horijcofi* 

tesdefcribuntur.  Sedpolares  D.  praeceptori  poli  edi* 

pticae  ae^uidiflante^grca  aequinotiiialis  polos  cjepinguht. 

Qiobi 


CIoH  erraeaurem  circufus  magnus  rranfiens  per  arqmno* 
^r.ialis&f  dicTxjsedipnVoeaequidiftantes  polos,colurusfoIfti« 
tiorum erit,8c'  alius cundem in aquinodialis  polis ad  inou« 
los  rCvftos  jpharrales  inrerfecans  coluri  arquino<$iorum  vicem 
fubibit.  Atcjtinhune  modum,veIcuiusliberlocipropHj 
cirCuli,velalrj  quotcumcf  faolcterracinfcribij  &£cxinde  ad 
fuperextCnfumcaium  rcferri  inteiliguntur* 

Porfo  Cum  proprer  obferuatiortum  imperium  teYnc  &\6 
bus  in  cccenrricicircumferentiam  cuolaucnt,  Sol  in  medium 
VniucrG  ftbfederit:  6£ficurinvulgaribus  hypothefibuscen» 
frum  eccentriei  inter ccntrum  totius vniuerfi  (quod  in  qfdem 
8^terrae)acftellas  geminorum  noftra  a^tare  erat,  ltacontra 
in  D.  proeceptoris  hypothefibus,  ccntrum  orbis  raagni,  quod 
inprineipionoitrar  Narrationis  per  cenrrum  cccentrici  inteU 
leximusjnterSolem  D.  prarceptori  vniuerfi  medium,  %t 
ftellas  fagittarrjrepcriamrJacdiameterorbismagniin  centrfi 
terrae  incidens  mcdrj  motus  Solis  lineam  reftrat,  cumty linea 
cx  centro  terra?  per  Solis  centrum  in  ediptkara  eiecta,  verum 
locum  Solis  dctefminet.*non  tft  obfcururti3quomodo  Sol  d« 
Ptolcmaei  reeentiorum'q?  traditione  inarqualitcr  fub  ediptica 
moueri  a?ftimetur;atc$  angul ;  di  uerfitatis  a  motu  mediogeo 
metriceihueftigetur.  Terraautem in fumma  abfideorbis 
magnicxiftente,Sol  apogrjlocum  inccccntrico  occuparecre* 
datur,8^  contra  illain  ima  abfide  morante  Jpfein  pcrigiocott 
(piciatur* 

Verumenimucro qua  ratione  ftellae  fixa?  a  punciis  acquw 
po<$ialibus  &d  ibJiticialibusclongari  videantur,  8c"  maxima 
Solis  obliquitas  variari  ScV.  (quod  fub  inieium  narrationis 
cxD.prxceptorislibro  tertiodeduxi)ex  motu  dcclinationjs# 
quem  genera  liter  propofuimuus,8c*  binis  fibi  inuiccm  occurc 
fentibus  libratiombus  depcndere,D.praeccptor  coliegit* 
A  polis,eclipticarpQlis,Vtnonitamultoantcdi6u,  arquidui 
ftantibus,  vtrincjiJgradMOmin.  circuli  ma^ni numererw 
tur,ibi'c^  duo  notcntur  punda,quae  polos  aequinoctiahs  me* 
drjr«ferant;acvxconuciutduocoIuri  felfttcia  oYaequiiodia 

£  Kcdia 


* 


media  diffinguentes  cfefignentur*  Har c  fane  diicendi  gra: 
tia  eondpiantur  8£ddinienturinorbiculogTobumrerrarco« 
tinenre,cuius  vniformi  motu,  tertius,qui  quidc  tcrrae  tribui» 
tur  motuSjContingat.  Centro autem terra?  inter  Solem  S£ 
ftellas  VirgjYn'scommorante,reflciflatur  feu  obliquetur  aequis 
no«ftialisraediusadSolem,&c!lineav«n  lociSolis,  percom* 
munem  fe&ionem  plani  eclipticae,3rquinocftiaIis  medrj,8c'  co« 
luri  diftinguentis  aequinodia  media  tranfeat:id'qj ita,vt  fit  xt 
quinocftium  vernalemedium,8c!  fimul  aequinocftium  vernale 
verum,vbiidem,quemadmodunri  cxfequentibus  liquidoco 
ftabit,ratio motuum  fic exiget.  Ab  hoc  loco  rerrae  centro 
acquali  motuad  ftellas  fixas  fingulis  diebus  59  min.  S  fecund. 
ii  tert.procedente,pun<flumvernaIe  medium  tantundemin 
praecedentia  fuper  terra?  centroconficiat,  cV  paulo  velotiori 
grcfili  incedens  t  fere  terr.3ngulum  maiorem  dcfcribat:  et  hoec 
cft  caufa,quamobrem  paulo  ante  dedinationis  raotum  aequa* 
lem  ferme,aequali  motuicentri  terrae  ad  ftellas  fixas  diximus» 
Sed  crefcente  fubinde  angulo,  qui  a  puncfto  vernali  x quino* 
clialf  s  medrj  fuper  terrae  centro(iuxta  iam  pofitum  canonem) 
de(ignatur,priufquam  centrum  terrae  ad  locum  eclipticae,vm 
de  digrefium  reuertatur  denicg,  linea  veri  toci  Solis  in  aequia 
nocffrum  medium  incidct:8c*  fiellae  videbuntur  nobis  medio' 
feu  aequalialiquo  motu  in  confequentia5pro  anticipationis  ra* 
tione5progredi,quac  anticipatio,  vt  principio  dixi^in  anno  x* 
gyptio  eft  5°  fecund.  fere,  cV  in  xxvmdcccxvi  annisaegyp* 
trjs  ininfegram  rcuolutionem  cxcrefcir.  Patetitaqp  quid ftt 
aequinocftiura  medium,q<u'd  aequalis  praeccflio,  et  quomodo 
haecccuinftrumentak'fabrica,oculis  poflint  fubijci. 
De  Librati omb*.  Sit  linea  recfta  determinata  A.  B.  vt  exempli 
gratia  24  minut.,hafcpunc$oinduasaequalesparteisdiui  d 
turdeindeaherocircinipedein  C  colocato  defcribatcircul*, 
D,E:  extenfione  C,D,  verfus  A,  6  rainut  (quarta  parte  fcili* 
cet)cV  eiufdem  magnitudinis  dealia  ab  hacmateriaduocircel* 
Ii( vt  fic  intcrim  loqui  liceat)fabriceniur,3c*  ita  componantur, 
vt aker  eorum,circumferentiae alterius applicetur,  quo  libere 
circa  fuumcentrum  moueri  poflit.        Qui  autcm  aiterum  in 

drcura^ 


cirCUTOfefentjafcrfprfmusvo^etu^aCccnfroIineae  Ai  B.  m 
puniloC,  affigatur:  fecundi  circellicentronotaF,  $d  incit* 
cumferentiaeiufdemadpladtum  pundo  aflumpto,  «oraGj 
adpingatur.     Quod  finotaG/ecundidrcelli,  applicetur  A5 
terminolineae  aflumptor,et  F,  notae  D  eiufdem:ac  arquali  tem 
pore  G  invnam  parremfuper  ccntro  F  angulum  defcribar, 
duplum  anguloabF  fuper  C  in  parrcm  diuer/arn  defcripto: 
patct  in  vna  primicircelli  rcuolutionc  notam  G  lincam  A  B, 
bis  defcribcndo  pcrreptaflc,8£  fecundum  circcllum  bis  reuos 
lutum*       Quia  autcm  tali  delcriptionelinea?  rectae  per  duos 
circulares  moruscompofitos,G  pundum,circa  A  cVB  termi 
jnostardiflimcpromoiietur:inmcdio  aurem  circa  C  concitas 
tius,pJacuic  D.preceptori  talem  nota?G,per  A  B  Iinearn,mo 
cum.librationem  vocare  cum  talis  motus  ad  fimilitudincm 
pcndentiuminaerefiar.     Appellaturhic*ti2mmotus,motus 
HidiametfUm.     tSIamimagihadoneaflumptocirculo  cuius 
A B,cer troC,fit  diamerer:cx chordarum  doctrina:quo in  los 
coeiufdemdiametri  A  B  circellorumotu,quemdixi,  come 
pofito,Gpundumfit,  conftituitur,  tabulatgprofthaphaere* 
fium  fabricatur.       Mocum  primidrcelli  fuper  C  praeceptof 
anomal  ia  Vocat5co  namq;  motu  proftaphaerefis  depraehendi 
•  ^ur.SicFcenirumfecundidrcclIiirjdrcumicrcndaprimi  &  D 
pundoin  finiftramdifcedens,defcribatangulum,  qiufub-D 
C  F  fit  graduum  50,3c!  in  crcumferentiam  drculi  A  B  ex  cen« 
croQeiccvaCFHtotidemgraduum  AH,  arcum  contine* 
fcit,  fimilcm  arcui  D  F  primi  circclli:  8<^  quia  fecutidi  drcelli 
pun<5tum  Gab  H  ad  dcxtram  rati©neduplaproceflit,i  figno 
H  in  fignum  G  linca  reda  ducfra,  patcrcandem  efle  femiflem 
dupliarcus  AHj&^G-Cfemiflcmdupliarcusrcfidui  A  H 
arcusdequadrante.      Quare8£  A.  G  if43partium,quaru 
quseexcentro  10000  9  quantum  videlicet  G  diftat  abAin 
diametro  A  B.    Quod  fi  vcro  A  B  praefupponatur  <*o^  G 
crit  taliu4,©£GBjtf,vndefa&aparteproportionaliad  24, 
habebiturinquaparteaiTumptaeliriex  rectae  determinatar  G 
fign  wm  fubfifiat  in  tali  cafu. 

E    q  Hisi» 


His  ita  rtk^n\f9  fane  ^cW*  pcrceptisjn  facili  fucrit  fn* 
telligere,quomodo  8£  maxima  aequinocftiali*  ab  cdipticae 
plano  obliquitas  varietur,&V  vera  acquino<fh'orum  prarceflio 
inaequalis  fiar.  Principio namcp  cum  breuioresarcus £  line 
isre<ftis,  quoadfenfumquidem,  nihil  dirTeranr,aequino<ft!aes 
lis  medrj  polo  feprenrrionalt punAum  C  imaginatione  applia 
cetur.  Linea autem  ABfit arcus coluri diftinguentis  folftis 
cia  mcdia,B  inter  polum  aequinocftialis  medtj  feprcn  trionalern 
S^adiacentempolumeorum  quiedipticaepolis  aequid^itant, 
quare  et  terrainus  minimae  poli  diurnae  reuolurionis,  /eu  ter* 
rae^abeclipticae^vtdicftumjpolodiilantiae.  A.  vero  intereun 
dcBoreaIcaequino<fiiaIismedijpolCi,etecIipticae  planu  vnde 
SC  maxicnae  poIiterrar,a  polo  ecIipticae,remotionis.Praeterea 
duobuscircellislinea  A  B,  vticonuenit,applicatis,  intelliga* 
tur  quantum  ad  prarlens  polus  terrae  Borealis  in  G  pun&o,8£ 
rootu  duorum  cmellorum  compofitojineam  A  B. *4  minut» 
defcnbcre.firTulinempemachinationc  polo  meridionali  tno 
to,legc  oppofitionis  kruata,  ceu  pendente  mundo  maximam 
declinationem  mutante:  Et  alTumatur  prim  um  circel  1  um  in 
xxxiirj  M  xxxiirj  annis  aegyptrjs reuolurionem  complcre,  SC 
terminumaquoprincipiummotus  anomaliae  efle.  A. 
puncftum  circumfereniiae  circuli,cuius  diameter  libratione  pri* 
ma  defcribitur:arc£cuilibet  fterim  patebit,fi  praerer hanc  vmV 
campoliterroenuliamhaberentlibrationem,  ipficjjpoli  tcr* 
rae  acoluro  cbftinguemefolfticiarfiedia  non  abfcederenr,quo* 
modotalipolorum  rerrae  motu,  tantum  angulusinclinario* 
nis  plani  aequinodialis  veri  adeclipticae  planum,propter  po< 
lorumfuorum  progreflumab  A  verfus  Cad  B  decrefcerer, 
contrSaliamcirculauonem  complendo,  &  Bad  CverlusA 
crekercf,nullam'qf  proptereainaequalitatem  in  aequjnodio* 
rum  praeceflione  appareret. 

Porro  autem  quoniam  per  obferuationes  certo  conftar, 
puncta  aequino<ftialiavera,i  pun&isaequino<ftialibusmedrjt 
hincinde7Q  minut.  maximaprofthaphaerefi  elongari,  obli* 
qui  tar  isq?  mutationem,ad  hanc  duplam  rationem  habere:con 
ftitucndam  D.Praeceptor  8c  altcraro  infupcr  illa  infcriorem  li 

bra» 


brationem  antmum  fuum  mduxif,  qua  videlicer  poli  rerra?  a 
colyroditlinguenre  folfticia  medi3,in  mundj  Jatera  excurrercr, 
jdcpicavthuius  fecundjelibrarionis  ACBarcus,feuline.i  re 
cta,cum  coluro  diftinguente  ioJfticia  media  quatuor  anguJos 
reSosconftituat.  At  vero  in  (t prentrione  A  dextrum  mundi 
larus,BJlniitrumoccupet:in  meridie  autem    A  finiirrum,  B 
dextrumdc  Chuius,pernotas  G  primaelibrationis  vtrinqj 
A  C  B  lineas  24  minur.eiufdem  defcribar:  denicp  m  Nuius  G 
notas  poli tcrrae  re  vera  affigantur,  5^  hacfecunda  iibrarione 
vtrinqj  a  dnfto  coluro  in  A  vel  B  extremis  rerminis  conrtitus 
tis,  *S  tantumodo  minutis  denVtanrur,  cum  polisintaijb. 
lociSjCoIurus  diitinguens  folitkia  vcra,cum  djftmguenrcfols 
fticia  mcdia  norabiIiter,maiorem  angulum  70  minut.non  co* 
tineat,         Verum,  quoniam  profthaphxrefes  praeceflionia 
refpe<fr.u  ad  pundum  vernalemediumfumendoe,  D»  praccea 
ptorleeundam  librationcm,  rancp  perpun&um  vernaleves 
rum  ad  mediura  contingerer,eandem  perpendir,maximecum 
hunc  in  modum  proftaphscrefiuinucfugatiofitfadlior.  Qua* 
rc o/Iinea  A B  »4°  minut  erit,3<!  fic  difpofira  vt  refpondeat- 
lineaeBorealilibraiionisfecundae:  Caureminpun&o  verna* 
li  medio,pundovernali  vcroG  notam  occupante,8£  vt  quae 
exccntroalterutriuscircellorum  JJ  minut.  fit.    prseterea  au« 
tcmterminusa^uoinitiummotus,eftpun<fium  vcrnale  me* 
dium,iquopun&um  vernaleverum  addextram  A  verfuf 
excurrir.    Anomaliaveronumeraturi  punc*t,o  fupremo  cirm 
culi^cuius  dimetientera  punctu  vernale  verum  ^€^1^11,^^^^ 
in  eiufdera  circulicircumferentia  ad  feptcntrionem  a  cojuro  ae« 
quino&ioru  medio  determinaf*.    Et  cu  in  vna  obliquitatis  re 
ftitutione,praeceflj'onis  inaequalitas  bis  cdpleatur,htu'us  fecun 
dar  librationis  anomalia  in  M  Dccxvrj  annis  aegytrjs  pcrfie 
cietur.         Quarc  §C  obliquitatisanomalia ex tabulis  defurn 
pta  dupIicata,praeceffionis  anomaliam  reddit,8c  iJIi  iimplw 
cis, huiusyero duplkarae cognomen cft.       Quad  Ci fecunda 
h  xc  libratio  tantum  ponenda  fuiilet,angulus  mdinationis  pla 
ni  aequinodialis  vcri  8c'ecliptiC9e,quodquidcmdignum  ani 
madueriioneeflei^nonvajriaritur^vsptet.        Vcrum  om« 

£    iq  Msaptf 


ttis  apparcmiarum  diuerfitas  f^Opterea  contfngensinfola 
pracciflionisne-quinodti  vcri  incequalitate  dej  raehenderetur* 
Vtrisc^autemlibrationibuscoinciclentibus3poli{erra?Cbiins 
uicem  occurrenubus,  vtdiclum,  niOtibuscircapolosgequi* 
nodialis  medrj,  figuras  corollarum  jntortarum  deliniabunt, 
Etcum  poli  terrse  in  colurum  diftinguentem  folfticia  media  in 
tidunt,  Veruscoiuruscum  medio  in  eodemiaccbit  plano, 
pundumcf  vernale  verum cum  medioconiungetur:  cum ta» 
rnen  nifipolisvtriufcp  sequinodialis  conainctis,  planaac* 
quinodualium,  8€  colurorumdifiinguentium  tam  media, 
quamverafolftiria,  cV  sequinoclia  ommno  coniungcntur. 
Poloautem  feptentrionali  in  parte  a  C  fecundaf  libratioflit 
verfus  A  dextrum  limitem,  morantc^  mcridionalipolo in 
pundooppofitoconfiituto.  aequinocrium  Verum  ieqintur 
medium,!x  Solpriusinmediumquam  verum  arquino&ia* 
lem  incidit.  Sed  polis  terrae  mundi  latera  pcrmutantibus,vt 
nempe  polus  Borealis  a  colur  o  folftitiorum  mediorum  fini* 
ftrum,aunValis  dextrum  latus  tenear,verum  eequinodiu  praea 
cedit  medium,citiui"cg  Sol  cum  vero,quam  cum  medio  x  qui« 
nodiali  congreditur.  Cacterum  ab  A  verfus  B  polis  tera 
raeprocurrentibus,quia  aequinodium  verum  Soliquafi  ob* 
uiam  procedit,  annus  ad  x quinoctia  propter  hanccaufam  de* 
crefcit:  &  B  ver6verfusA,curaSolemquafifugiat,annusad 
sequinodia creieit»  Etpoljs  terraecirca  C  haerentibus,  bre* 
uiori  annorum  ipatio  notabileanni  cremcntuiw  aut  decremen» 
tum  percipitur.  Cumcp  apparens fteHarum  fixarum  procefe 
fus  annuae  quantitati  ad  acqumcxftia  colligatus  fit,eadem  pror* 
fusrationevelocior  8c*  tardior  pundorum  folfticioKi  cVc*  sequi 
nodiorii  &  ftellisfixis  elongatio  in  antecedcnriaanimaduerr.it. 
DeSolisautem  Apogio  quae  principio  ex  obferuatio* 
nibusfecundumD.praecepforismei  fententiam  deduximus, 
quaiitum  ad  aequincdrj  verniabeoelongationem  attinet,cx 
mox  didis  fatis  innotuit.  Progreflus  vero  ipfius  apogrj  fub 
cdiptica  a  motucentriparuicirculi,cK'  orbismagnicentri,in  pa 
rui  ci  rculi  circumferentia  vniformi  latione  dependet.  Diames 
terorbismagniautedipticoeper  Solis  paruicj?  circuli  cenrra 
f  ranfiensjcft  linea  rjiediajrufn  abfidum  Solis;  Sed  diameterpef 


Solis  orbiVcp  magni  eentra  eftlinea  verarum  abfidurn. 
Quemadmodum  autcm  centrum  orbis  magni  intcr  Solem  ec 
locuecl/ptic*  vbi  Solpcrigiumtcnerecreditur,  rcperit:itafimi 
Jucrcentrtiparuicirculiintcrlocuperigrjmedrjet  Solc  ftatuff» 
TemporeProlemaeilinea  vcrarumabfidum  &  primaftel 
Ja  Arictis  in  J7  grad.yo  minut.  loco  apogt;  apparentis,8<^  in 
aJ7  grad  S°  min  perigtj  vtrincp  terminabatur.  Mediaru  au* 
tcm  abfidum  in  tfo  grad.  itf  minut.cV  pundtboppofito  240 
grad.  16  minut.    Nam  centrum  orbis  magni3a  fumma  parui 

rirculiacentroSolis  diftantia  21  "^  fere  «rad.   in  antcceden 

tia^pceflerat^tatunde  nempeeodctemporeanomalia  fimplia', 
quae  cU  obliquicatis  exiftente.  Vniformiterautem  procedente 
centroparuicirculifuperSoliscentro,  8£  orbismagniccntro 
in  paruicirculicircumferentia,vifa  eft  fumma  abfis  Solis,tem* 
poreobferuationis,quahabuitD.  praeceptor,tf5grad.2y  mi. 
aprimaftella  Arietistenere.Atcumeodem  temporc  anoma« 
Iiafimplexitfygrad.fermeeflet,profthaphaerefis2  grad.  10 
minut.ferme  repertaeft,  centrum'q?paruicirculiinter  Solera 
SC  251  grad.  $5"  minur  locum  perigrj  medrj  conftitic.  Prx* 
tcrea  eccentricitasorbismagni  feu  excentrici  Solis,  fiplacetixa 

Ioquiquoe  Ptolemaeo  ->  eius  quaeexcentro  orbismagni  fuit 


1  2* 


noftraoetate---partemfere  attingir,  vt  obferuationes  oftens 

dunt:8k!D  praeceptorishypothefibusconftitutis,  Mathemas 
tica  adhibita3  jjacile  deducitur.  Quomodo  autera  ,S<^  propter 
ccntriorbis  magniinparuo  circulo  motum,  eccentricitates 
quincj;  planetarii  varientur,vt  incaufis  renouandarCihypothe 
fiii.propofuimus,haud  magno  cu  laboreintclligi  poteft.  Incd" 
tcinplationc  vero  quincp  planetaru,  cu  duo  pouffimu  cofides 
randaveniant,  qu5,  8<f  quantuscenfriterrccaddcfercntiurn 
planctas  cent ra  acceiTus  vel  receflus  fiat:  Deindc  qua  illud  au* 
gmentu  vel  dcaementu  rationc,-ad  illam  quceex  centro  deferc 
tiscuiufljbetplanetcehabeat,no  opuscrir,caufaslongiuspetea 
re.In  Satur,  cu  vel  tota  dimeticsparui  circuli  nulluperceptibis 

k.n 


Ittfri admodum  refpeifhim,  ad  eam  qtrar  ex  centro  dcferenris 

cius  habeat,proptereaquod  primusfubftcllatoorbeferarur, 

tiullamVariationiseecentricitatisSattirhi,  obferuationes  ingc 

tere  pOterunr.  Deinde  quia  loiris  apogium  per  quadran 

tcmfefei  Solis  apogiocOriftirir,hodiC  propter  centriorbiS 

tnagni  prOcClTufti,nuIla  ferifibilis  eccentricitaris  eius  depraeheti 

dituf  ttiiirarid,tarhetfi  rtotabilis  &C  perceptibilis  ratiodiamea 

triparuicirculi,adcamquxexcentroorbisfui  efler.       Atcp 

h*ceftcaufa,quarein  Merorrio  quocg  nullacccentricitaris  fert 

tiaturmutatio,  cumfimiliWSolis  apogrjlatus,  fuo  apogio 

claudar.     Marrisapogr.im  diftat  abapogioSolisad  finifiram 

jO  fere1  grad.     Vene*isautemaddextram4i  grad.     Sunt 

itaqjcentra  horum  defereritium  ih  idoneis  locis  confiituta,  ad 

percipiendamvariationem:  S^curadiameferparuicirculiad 

vtrkisqiorbem,notabjlembabkudinem  habeat,  obferuario* 

rnbusde  duobus  his  planetis  per  triangulorum  dotfrinam  ex 

aminaiisjinuenit  D.  praeceptor  Martis  quidemeccentricitari 

<~  ,Vehcrisvero  ■>  partem5proptcracceiTumcehtriorbisrni 

gni  ad  Solem  decciTifle.  Ne  autem  vnus  aliquis  motus, 
terrar  attributtiSjparum  teftimonrj  videreturhabere,  induftria 
rurtyiii  finfcuft  i*  fadutn  eft,Vt  quilibet  motus  parker  et  in  ora 
hiumplanetarumapparentibus  motibus  notabiliter  deprae 
hcndefCfur*  Adedpaucismotibus  nhiloveieri  to?t  f&fHwon 
in  natura  nCcelTairjs,iarisfieri  opportunum  fuit.Ideotp  cV  cen» 
tri  orbis  magni  motus  non  tahiumad  Solem,Sc'  planetaseurw 
demcircumdantes,  fed  etiam  ad  luhae  paffiones pertingit. 
QuemadmodumnamqtPtoIcinaeusdiftanriam  Solis  arerra 
maximamconftituitcfle  i*iopartium,  qualiumcftquae  ex 
centro  tertae  vna,8£  axcm  vmbraeearuhdem  *<>  S^ita  D.  proe 
ceptordemohftrathoftraaetatceandemSolisii  tcrra  maximi 
elongationemelTe  "*7«?  partium,^  axemcom  vmbrae  ***♦ 
Caetera  vero  quae  his  cohaerenr,ad  vrriu*c$  luminaris  motui 
^  paiTiones,ptoprcrmurarashyporhefes,  perpehdehdai,  ic* 
sundse  Natrarioni  huic  fublecuturae  reieruanda  putaui. 

Dum 


Dum  veredigriamadmiVatfoftehahcftouarS  hypothcfiij,,  AUen  pari 
JD.praeceptoris  mei  fabrica«i  animo  mecu  reputO,faepius  roii  hypothefis 
hidodifTime  D.  SchoherePlatohiciilliusihmehtem  venir.  um  je  nQ 
Quipoftcpoftenditquidin  Aftfonomo  requiratur,fubtjcft  de  tibusquine 
Iti  |i,  ^*"  ovH&v  fkfjatf  ftifii&tf&Wltwvlftvbfi:}  hafHirxt  hh8ku&        nlaneras 

^«jh>  MtTt^oi/iTflr.  Cum  autem  apud  £um 

teanriofuperiorielTem,atc|.  in  emendatione  motuum  Regio* 
inontahi  noftri,Peurbachij  pracceptoris  eius,  tuos  8£  aliorurri 
do&orum  virorum  labores  viderera,inteiligereprimum  inci* 
j3iebam,quale  Optis,  quarituscfj  labor  eflet  futurus,  hanc  regfc 
ham  Mathematum  AftroriOmiam,  vtdighaerat,  inregiam 
fuam  reducere^formam^  imperfj  ipfitts  reftituere.  Verum 
£uraDeoitavolehte,fpedatoractc{listaliumlaborum  (quos 
alacrifaneanimo  odfuftinetocT  maghaexpartefuperauitiam) 
3D.  Dodori,praeceptori  raeofim  fa&us,me  nec  vmbram  qui* 
demtantaemolislaborumfomniafle,  video.  Eftautem 

tantahaeclaborummci.-s^Vthoncuiusuisfit  Hefois,  earidem 
ferfepoA"eJoc'  fuperare  denicg.  Quibus  decaufisegO  qui* 
idem  vetefes  mcmoriae  prOdidiflecrediderim,Hercul«m  Iou£ 
fummo  prognatum^caelum^poflcp humeris  fuis  amplius  diii* 
jfideret,Atlantf  iterum  iimpofuiflc,  qui  aetate  longaafluefa&us 
magho  ariimO,infracWc£Vifib*,  vtfemelcaeperar^hoc  onus 
Vfcj?  perferret.  Adhaec  diuihus  PlatO,fapientiae,vtinquic 
Phnius,antiftes,haudobfcurein  EpiriOfriide  prohuhciat:  Aa 
ftronomiam  Deo  praeeunte  inuentam  efle.  Hanc  Platonis 
fentenuam,  alfj  aliter  f or fafle  intcrpretantur:  ego  vero,  cum 
videam  D.  Dodorem,  proeceptorem  meum  obferuationes 
omnium  aetatum  cum  fuis,ordine  ceii  in  indices  colledas,fema 
per  in  corifpec\u  habere:  Deinde  cum  aliquid  vel  conftituen* 
dum,vehhartem  $<^praeceptaconferendum,aprimisillis  ob 
feruatfonibusadfuasvfq;progredi,  ckl  qua  interfe  ratione 
Omniaconfentiant,perpehdere:  Porrdquae  inde  bonacoria 
fequentia,  Vrania  duce,cOliegit,ad  Ptolemaei,  &£  veterum  hya 
pothefesreuocare,8c'  poftcgeasdcfumrnacura  perponderans, 
Vrgerice   Aftronomica  «*wi  deferendas  deprehendfr,  neqj 

F  <juiderrt 


quidem  fine  affiatu  diu/no  Sc*  numineDiuum  nouas  hypbthe 
fesaflfumere,'oc*  Mathematica  adhibita  quidnam  <x  talibus  bo 
na  coniequentia  dcduci  poiTic,Geometrice  conftituere:atog  ve«» 
terum  deniqj  Sc*  fuasobferuationes  ad  aiTumptas  hypotheies 
accommodare,  8c" fic,poftiftos  laborcs omnes  exantlatos,  le« 
gcs  Aftronomiar  demumconicribere,huncin  modum  Platoa 
nem  intelligendum  ciTe  puto.     Mathematicum  fiderum  mo« 
tuspericrutantem,re^tiirimeaflfimulari  caeco.cui  tatummodo 
bacuIofuoduce,magnum,infinitum,lubricum,infinitis'cpdej 
urjsinuolutumiter  iitconficiendum.        Quid  fietfaliquan* 
diufolliciteinccdens,  baculofuoviamquarritans,  8c*eidern 
quandocf;  defperandusinnixus,corlum,tcrra,omnes'cp  Deos 
inuocabit,miferoiibiauxiIio  vt  veniant.    .     Huncpermit* 
tec  quidcm  Dcus  aliquotannosfuascxperiri  vircs,vt  inteiligat 
deriqj,baculofuominimeex  inftati  periculofeliberaripofle» 
Porroiam  iam  animii  deipodenti,ipfius  mifertus  Deus  manll 
porrigit,manu'cgadoptatImetapefducit,  Baculus  Aftronos 
gni  eft  ipfa  Mathematica  fcu  Geometria,qua  viam  tentare  et  infi 
ftere  primum  auder.      Quid  etenim  humani  ingenrj  viresad 
diuinashasres,tamque  a  nobis  difliras  procul,  inuefiigami 
das,  quam  caligantes  ocul i<      Proindc  nifi  deus  illi  pro fua 
benignitate  motus  heroicos  indideric,  Sc*  tanqj  manu,  per  ins 
comprehcnfibile  alias  rationi  humanae  iter,  dcduxeric,  haud 
«rediderim  vlla  in  re  Afironomum  caeco  illo  pracftantiorem 
cc  teliciorem  efle:  pr  xterquim  quod  fuo  ingcnio  aliquando  fi* 
dcns,  ct  fuo  illi  baculo,  diuinos  exhibes  honores,  ipfam  Vra« 
niam  abinferis reuocatam,  fibi congratulabicur*   Vbi  aucem 
rcm  fecum  recta  reputaric  via,fe  non  beatiorem  Orpheoefle 
fentiet,  quiquidem  animo  fuamfe  Euridicen  iequi cernebat, 
cum  ex  orco  falcabund9  aicendercc:  poft  vero, vt  ad  ora  aucr* 
aii  fuic  peruencum,quam  maxime  habereie  fperabac,ex  oculis, 
iterum ad  inferos  deiap(a,euanuic*  Perpendam  js  itaep  vt  in 
ccepimus  8c'  in  reliquisplanetis  D.Dodoris3praeceptor is  mei 
hypothefes,  vt  videamus  ,an  conftam  i  animo,Sc*  Deo  praeeun 
«>     Vraniamadfupcrospcrduxcrit,  Tuxtydignitati  re/H* 
tucrit» 

L     Poflb 


Poftet  qutfpiam  forraflc  ea,  qua?  de  motu  tttrx  c/rca  Soi 
f  *s,Lufld?'cp  apparcntcs  motus  dicuntur  eludere:quamquam  no 
video,  quomodo  praeceffionis  rationcm  ad  ipbaerara  ftellaruj 
tranftuleri  t  ♦  Reliquorum  profecfto  planetarum  apparena 
tcs  motus5fi  autad  principalem  Aftronomiae  finejn,  cx  fifte* 
matis  orbiu  rationc  acconfenfum:aut  adracilitatc  fuauiratem 
c$,vndicjr  caufisapparentiumelucentibus,refpicere  quisvelit: 
nullis  alrjsafTumptis  hypothe(ibus,commodius  ac  rectius  de« 
monftrauerit.  Adeo  omnia  haec  tancp  aurea catcna,inter  fe 
pukherrimecolligaraeflc  apparent:  cV  planetarutn  quilibct 
fua  in  pofitione,fuo'cg  ordine,  8£  omni  motus  fui  diuerfitate» 
terram  moueri  teftatur,8c!  nos  pro  diuerfo  globiterrae,cui  ad« 
haeremus  fitu,credere  diuerfiraodis  eos  motibus  proprrjs  diua 
gari.  Etquidem  Ci  viqj  alibi eft  vidcrc,'quomodo  Deut 
mundum  noftris  difputationibs  t eliquerit,  hoc  certe  1  oco vt 
quod  maxime,  eft cofpicuum.  Necp  ver6  quemcp  mouere 
hoc  pofle  arbitror,quod  Deus  PtoIemaeurn,8£  alios  itemprse 
ftantes  Heroas  hac  in  parte  diflentire  patiatur:  cum  non 
fithaecexearumopinionumgenere,  quas  SocratesinGorgjgi 
hominibuspernitiofas  diciuNecgvIIamhincaiKarsipfa,  auc 
diuinatrix  illa3exindepromanaus,ruinam  trahat. 

Veteres  omnem  motus  diuerfitatem,quam  tres  fuperio 
res  per  refpe&um  ad  Solem  habere  compericbant,  proprrji 
ipforum  epicyclis  tribuebant.  Deinde  cum  in  rjsdem  plane* 
tis  reliquam  apparentem  inaequalitatem,minime  fol  a  eccentri^ 
d  ratione  fieri  perfpicerent:ac  calculus  in  eorum  motuum  lupa 
putatione,ad  imitationem  hypothelium  Veneris,cum  experi* 
entia  §1  obferuationibusconfentiret,talem  quo  %  fecundacap 
parentis  inaequalitatis  rationem  afliimendam  putauerunt,quat 
lemex  demonftrationibus  Venerem  habere  concludebant: 
vtnempe,  quemadmodumin  Venere,  cuiuflibet  planetae 
centrum  epicycli,  aequidiftanter  quidem  centro  eccentrid 
moueretur,  fedaequaliratemmotus  refpcflu  centri  aequans 
sis  fortiretur ,    ad    quod  pundum  ipfe    quocg    planeta 

;.f  ;  «  IQOCU 


inOttiproprioinepicycTo,  aequaliter  abapogiomtdiodifce* 
dens,relationem  haberet*  Caetcrumquemadmodu.  Venus 
proprio  3£  peculiari in  epicyclo  motu  fuas  reuolutiones  con* 
ficeret:  ratione  aucem  eccentrici  medio  Solis  motu  incederet: 
itailIiconcr$inepicycloSolcm  refpiccrenc,in  eccentrico  vero 
peculiaribus  ferrentur  motibus ipfae  obferuationes,  vt conftia 
tuercnt}cxigebant:  dum  terram  in  vniuerii  medio  retinere  ni* 
tuncur»  AtproeterquSmeaquaead  Veneris  apparentias 
faluandascorapetereiudicauerunt,  in  MercurrjTheoriaalium 
infupcr  aequantislocum,cV  quod  ipfum  ccnirum,£  quo  epicy* 
di  efletaequidiftanria,  in  paruo  circumuoluerctur  circulo  reci* 
piendum  duxerunt.  Hjec  acute  fane,vc  vetcrum  pleraq?  om 
nia  funt  inuenca,facis'qKontinna  monbus  cV  apparencijs,li  or* 
bcscozleftcs  inaequalitatem  haberefuper  proprr}scentns,a  quo 
tamen  natura  abhorretadmittamus:pnmam'cpS£  max.nota* 
fcilem  diuerfttatem  apparencis  motus  quinq?  planecarum.ipf» 
(cumeandem  in  eis  per  accidcnsapparereconftet)tanc§pro* 
priam  tribuamus. 

Inlatitudinibus  autcm  planetarutn  3£  illud  quoqj  H'a* 
H*  veteres  negligere  videntur,quod  nempc  omnes  motuscor* 
porum  coeleftium3aiit  cnculares  fint,aut  ex  circulanbus  com* 
ponantur:nififortaflequifpiam  Veneris  8£  Mercurij  reflexio* 
nesdedinationes'c£,quemadmodumpaul6  ante  demotude* 
clinationisterrse  efl  didum,fieri  intelligi  velit,  et  dcclinationes 
cpicycloru  in  tribus  fuperioribus,ae  deuiationes  in  inferiorib* 
perlibrationil  motus.  Hoc,vtfaneconcedatur,in  renexionib, 
ct  dcdinationibus  Vcneris  ck^McrcurirjjGquidceoruinclinaticj 
num  anguli,pIanorum  cccentricorum  et  epicycIoru,vbicp  rjdc 
manentrDecIinationes  vcro  epicydoru  in  tribus  fuperioribus, 
hC  deuiariones  Veneris  ac  Mercurrj  perlibrationes  rieri,  coms 
muniscalculusrefucat.  Vtnamcp  dedeuiationibustantum 
dicam,quiaminucaproporcionalia,quibusdeuiationesprolo 
ciscencriepicydiexcra  nodosSc!  abfidas  ratiocinamur,  eadcm 
ratioeindagarin  ck!  coftituerunr,qua  in  primi  motus  docvrina 
portiu  edipticse  dedinationesinueftiganttir,fit  vtin  fexagefis 
mograduabaJiquaabiidumeccentriciacentro  quidcm  epicy* 

ciive* 


cli  ven<irisexifiente,coIlJgamus  deuiationem  quirieg  minuto 

rum,Mercurij  autcm  2j~     Quod fi  dcfcrens  poneretur  prr 

librationes  deuiare,in  tali  Vencris  epicyclifiru  vera  ratio  non 

vltra   2-minut.  deuiationem,  Mercurrj  vero  "—  minut* 

expofceret.  In  illius cnim  centri  epicycli fitu,angulus  indinaa 
tionis  plani  eccentriri  ad  ecbpticae  non  maior  S  minur.,in  hu* 

ius  vero  22  --  ex  librationum  propr  jctatemotus  reperirentur. 

Atcgideofortafleloannes  de  Regiomontemonendosfiudio 
fos  putauit,calculumin  latitudinibuscircaprope  verum  tans 
tumverfari.  Poftremocumhomines,  quod  Ariftoteles 
alibi  pluribus  oftendit,natura  fua  fcire  appetant,nae  moleftum 
eftfatis,quodnufq}aequccaufae  th  y«mn'v>w  fintabftrufar,ara 
que,ceu  cimmerrjstenebris,inuolut«Te,quod  ipfeetiam  Pcolea 
macus  nobifcum  teftatur:  vt  interira  plura  de  vecerum  in  quins 
q;planetishypothefibus,c|forteipfanouarum  (vtfic  dicam) 
hypothefium  cum  enumcrjtio,  tum  ad  veteres  collatio  rea 
quirit,nonadducam.  Ptolemscumequidem,^  quieum 
fequuntur,oequeatcp  D.praeceptorem  ex  animo  amo.Siquide 
vero  fanAum  illud  Ariftooelis  praeceptum  femper  in  confpeclu 
ac  memoria  habcorpftti» uSyxnpoTifvf^uJiScuiPiToTtfxKfijiisifoio? 
f"i  Etfi  nefcio,quoraodo;me  tamen  magis  ad  D.  praecepto* 
rifl  hypothefesindinarifentio.  Id  quod  fitforrafTc,partim  quia 
iam  demum  re&ius  meintelligereanimum  induco,fuauifllmu 
illud,  quod  Platoniob  grauitatem  ac  vcritatem  tribuitur, 
nh 9ih «t/ ^oiixTfu^  Partim  ver6,  quod in  D.  Proeceptos 
ris Afironomiae inftauratione^ceu caligine difcufla, aperto  nuc 
co£lo,S^ambobus,vtdicifoiet,oculis,  vim  fapiennfiimi  di- 
<Si illius  Socratis  in  phxdro,  intuear:     iw  r«  r~m  xa\ov  fyHriti** 

flU/KTQV   iHf   ivHskwi  7It>K\X  MfUKCTCC  OfXll  TOVTOV  ^IUKQ  KXTC7tt£l  H%T   l^t 

tloyccsifaoTo. 

Hisitacp,  quaedetcrraemotuhacl-enusdi>fh  funt,aE)i 
praeceptore  meo  confirmaris3fequitur  (ficutin  cauiis  rcnouans 
darumhypo&cfiumretulimus)  vtomhis  diucrfitas  spparcn* 

F  iij         tismps 


HypouW  risnJOtusptaneraru,quaein tkxtflywSrflSThahw  ^nfivtf^ 

fesmotuu  (10*0"  contingerevidetur,propter2nnuumterrarmotuminor 

quincg  plas  bc  magno  fiat:vt'q?  planetae  rc  vcra  fola  adhuc  altera  inaequa* 

netarfi  fecu  lit  ate,quae  pencs Zodiaci partcs  obieruatur inccdant.  Quam* 

dum  lons  obremeiseaehypothefestantum,quibusduxdiuerfitatesmO 

gitudinc»    tus  demonftrari  po)Tunr,competunt.    QuemadmodG  autem 

jn  Luna  D.praeceptor  maluit epicydo  epicydi  vti,itain trib*  cj 

demfuperioribusplanetis,adordinem  8c*  motus  commcnfu 

rationem  commodius  demonftrandam  eccentrepicydos  ele* 

git:  in  Vcncrc  vcro  Sc'  Mercurio  eccentri  ecccntricos.     Cum 

autem  nos  veluticx  terrae  centro  trium  fuperiorum  motus  fu» 

fpiciamus,atinfcriorumrcuolutiones  tanc|  infra  nosintueaw 

iBur,confentancum  crat,  vt  adcentrum  orbismagni,orbium 

planetarum  ccntra  referrercntur,  a  quo  dcindc  ad  ipfum  terrae 

centrum  motus,  omnes'q?  apparentias  quam  re&ifs.  transfera 

mus*         Quare  cV  in  quincp  Planetisecccntricum  illum  intel 

ligi  oportet,  cuius  centrum  cxtra  centrum  orbis  magni  cft. 

Vcrum  vt  rectius  intdligatur  nouarum  hypothefium  conftis 

tuendarumratiOjOmnia  denicp  perfpicua  magjs,  magifqs  in 

aperto  fint:        Ponamus  principio,  quincpplanetarumpla* 

naeccentrkorumcfleinediptica?plano,ct  centra  defercntium 

8^  aequantium  circa  orbis  magni  ccntrum,ficut  apud  veterea 

circa  terrxccntrum.     Deinde  fpacia,quae  funt  inter  orbis  mas 

gnicentrumjcVpundaicucentra  aequantiumin  partcs  qua* 

tuoraequalesdiuidantur.      Porro  cuiuslibet  quidem  trium 

fuperiorumcentrumeccentriciintertiam  feAionem,  ab  orbis 

roagni  centro  apogium  verfuseleueturiacextcnfione  quartae 

refiduae,  inecccntrici  circumfercntia  epicyclus  defcribatur,  8£ 

apparebit  fabrica  motusproprrj  cuiuslibet  inlongitudinem.Si 

itacpexD.praeceptorismeifententia,  planetain  huiusepicy* 

*  clicircumcurrentispartcfuperioriin  confcqucntia,  ininfcriori 

in  antcccdenria  ira  procedat, vt  centro  epicydi  exiftcnte  in  apo* 

gioeccentrici,iplepIanetainpcrigio  fiiiepicycIireperiat:etcon 

tri  centroepicycliin  ccccntrici  perigio  morante,planctaepycidi 

apogium  obtineat:atc$   hac   motuum   fimilitudine  planeta 

in  cpicyd  o,cuia  ccntro  epicydi  in  ccccnrrico  pari  tempore  fuas 

periodoi 


penodos  abfoluaf,  cTarumeit,  fublatis  aequantibus  fupe* 
riorum  planerarum  diuerfiratcm  motus,  refpe-flu  centriorbis 
magniregi)IaremelTe,3^exaequalibuscomponi»  Bpicyclus 
namrjjtalirarione  afTumprus,inmunus.rquantis  fuccedit,8£ 
eccenrricus  fliper  fuum  ccntrum,acplanetain  epiciclo  adcenrrn* 
epicycli  cui  inhcerer,.xquali  tcpore,aequales  defignat  angulos. 

Venerisautem  motus  ficconfr.abit,reie(fto  deferentescua 
ius  vicem  orbis  magnus  fupplct,circa  tertiam  fedionem,exren 
fione  quartae  refiduae,.defcribatur  paruuscirculus.  Deinde 
centru  epicydi  Veneris,qui  hic  eccentricus  eccentrici,  eccentricus 
fecundus  3<^  mobilisvocabitjincircuferentiadic^iparuidrculi 
tali  moueatur  lege,  vtquotiesterrjecenrrum  inabfidumline* 
am  inciderit,  ipfum  ccntrum  eccentrici  in  pundo  parui  circuli, 
cenrroorbismagniproximoexiftar.  Terra  autemmedia 
fuo  in  orbeinter  vrramegabfida^ipfum  centrum  eccentriciVe 
neris  in  pundro  partii  circuli  a  centro  orbis  magni  remoriffi* 
mo  fubfiilat,  atc$  ad  easdem  partes  in  fignorum  confequentia 
quemadmodumS^terramoueatur,duastamen,  vt  ex  hisfe* 
quitur,reuolutiones  in  vna  terrse  circuitione  peragens. 

Sed  Mercurrj  motuum  rario,in  gencre  quidem  cum  Ve» 
neris  Theoria,conuenit:  recepto  infuper  epicydo,cuius  diame* 
trum  per  libratioem  defcribar,propter  diuerfitatem  reliquam. 
Caeterum  vt  fe  ad  terrae  motum  accommodet,redpitquanti« 
tatemeius,qii3eexcentrodeferentis  mobihs  JJ73  rBccentricita 
tem  autcm  deferenris  primi  75*  pardum: quantitatem  eius, 
quse  ex centro parui circuli,mobiic deferentis  centrum  conti* 
nens*u  part.,atcf  diametrum,didiepicycIi3jSo  partiu,qua* 
liueaquaeexcentroorbismagniadcentruterrae  ioooo.Jn  mo 
cu  atjt  talera  legem  fortitur,  vt  centrum  eccentrici  m  obilis,cotra 
ac  in  Venere  cotingebat,longiffime  ab  orbis  magni  cetro  diftci 
terra  inabfidu  linea  planetae  exiftenteret  ad  maxima  propinqui 
tatc"  accedat,terra  ab  abfidib.planetae  per  quadrantem  remota. 
Epicyclum,vtpatet,fixuhabcbit,ajjus  diametru  refpirienretn 
centrfi  deferentis  mobilis,ipfe  planeta  rnotu  libra  tiois  reprado 
in  Iinea  re&am,deicribit,haclegcferuata,vt  cu  centrfieccentridl 
taobilis  m  maxima  icctroorbis  magni  d^atia  fuerit,planeta 

perigium 


fattigium  fui  ^picycli  f eneatjtjiiocl  eft  inrerior  tcrminus  diam* 
tri,quam  defcribitivice  verfareliquum  termirtum,  qui  apo* 
gium  did  poterar,cum  idem  centrum  eccentrici  mobile  proxw 
inum  cehtro  orbis  magni  fuerit.Motusautem  abfidtim  plane* 
iaf  um,quemadmodum  oc*  alia  qu&dam  aliefietiam  feferuans 
iurNarrationi. 

M&ceft  tOta  fere  hypothefium  ratiO,ad  omnem  propri5 
ctiuefiitatem  motus  pl3hetarum,fccundum  longitudihem  fala 
iiandartn  (Xuapropter  fioculus  nofterincehtfo  orbismas 
gni exifteret,radfj vifuales ex eo  pCr  planeras,  ceu lineae  veroa 
f  Um  motuum  ih  fteilafum  iphaeram  Ciectoe ±k  planetis  non  ali* 
teriheciipticadrcumducerentur,  quarri  didOfumcirculorum 
cV  motuumrationcscxigerehtrvtproprias  eofUrii  diuerfita* 
tes  mOtuum  in  Zodiaco  oftenderent.  Verum  quia  rio£  ter 
foeihcoiae,exeacceleitiumapparentes  motus  contemplamur^ 
ad  eiuscentrunnanc|adbafim,  intimumq?  domicilrjnofiri 
omncs  motus,apparentias'cp  rererimus:edudis  exeoper  pla* 
netas  lineis,veluti  oculo  ex  orbis  magni  Cctro^,  in  terfse  cehtrti 
tranflato,  omhium  ihde,Vt  a  hobis  quidem  Videntur,  rm  <pw$ 
p\yai  diuerfitates  ratiodnandas  efle,patet.  Veras  autem 

8£  proprias  diuerfitatesmotus  planetaf  umjfieflet  animus  col 
Iigere,id  per  liiieasexcentro  orbis  maghi,vt  didum,  exeuntes 
enSciendumrbre.  Veruhtam«n,CjuOexpedjtiUs  nos,exfjs 
quae  porro  reftarir,enumeranda  Vto/?  yoatoiLtvouf  plahetarum 
explicemus,tota'qjtradatio  facilior  S£  iuauior  exiftat,concipi* 
anturfaneanimo,  non  tantum  lincae  vetorum  apparentium 
tnotuum  ex  centro  terrae  per  planetasin  edipticam  procedeni 
tes,fedctiamexcentroorbismagni,ideo'cp  proprie  diuerfita* 
tismotus  lineae  didae. 

Incedenteitacpterramotuorbismagni,  vbi  eoperuenru 
lfuerit,vtipfaineadclineared:a  inter  Sole  cValiqueex  tribus 
fuperioribus  pianetisirtterporiaturipianeta  qiiidem  Vefpcrunb 
ortu  oriri  videbitur:  ScT  q  uia  terra  fic  iita  ipfi  cjuam  proxima 
cft,veteres  pofueruritplanetam  efle  terrae  proximum,  8£  circa 
epicydi  fui  perigium.  Sole  autem  appropinquante  ad  li* 
fieam  vcri  ck  apparcntis  loci  pianetae3quod  fit  terra  perueniefl 

icad 


te  ad  oppofitum  farn  di&i  Ioc/,pIaneta  vetpertino  occafu  cfj/pa ' ' 
rereincipit,maximecj:aterraelong3ri,  quoad  linea  veri  Joci 
planetaeetiampercentruSolistranfeat^atq?  Soleinter  planea 
tam  8ȣ  terram  interueniente5planeta  occultatur:  i  qua  de/nde 
Occultationc  propter  perpetuum  terrse  motum,  quia  linea  ves 
iilociSolis,alineaveriIociplanetse  difcedit:  planeta  iterum 
matutmoorcu,vbiquantumarcus  vifionis  requiritJuftarn  a 
S  ole  diflanriam  na<ftus  fuerit,oriri  confpicietur*    Porro  quoa 
niam  orbis  magnus  in  horum  trium  planetarum  hypothefis 
bus,  munere  epicycli  a  veteribuscuilibet  planetarum  attribm 
tifungitur:indiametroorbismagni,ad  planetam  vfcp  contia 
nuata,apogiu  perigium'c^planetseverum,reIpeduorbismaa 
gni  reperietur.         Apogiumautem  fcV  perigium  medium, 
im  diametro  orbis  magni,quae  lineae  cx  centro  eccentrici  in  cen 
trumepicycliprotradaeeequidiftantermouemr:  3£  cum  terra 
in  mediatevcrfusplanetam,ipfiplanetse  appropinquet,/n  reli* 
<juacVoppofitaremoueatur,  illicquidcextremitates  diame* 
tror um  orbis  magn  i  perigia  referent:hic  vero  apogia,  cum  il« 
Ja  medietas  in  locum  inferioris  epicydi  pariis  fuccedat,  hsec au* 
tem  fuperioris»     Fac efle,haud  longe  a  Solis  &£  planerse  cona 
iuncfhone  fitterrae  centru  in  planetse  apogrj  loco  vero,relpedu 
fcilicet  orbis  magnypfatg  linea  proprise  diuerfitatis  cu  apparc 
tiskxilineaplanetse,coincidar,  Abhocautem  locoterra  fuo 
roocu  procedente,lineae  proprias  diuerfitaris  etlinea  verilod 
planetse,fefe  in  corpore  planetae  interiecare  incipientv   Alterar 
rcgulad  fuo  motu  diuerfo  infignorumconfequentiam  perget: 
alcera  ver6  ab  eadem  feierene£ens,referet  nobis  planetam  ve 
lccius  ineclipcica  incedere,qusim  reuera  motu  proprio  proce* 
dat.  Verumterraperuenienteadportionem  orbis  magniplane 
tse  propiorem,hsec  e  veftigio  inantecedentia  ieie  conuertit,  vt 
apparens  planetae  progrelTus  nobis  fubinde  tardior  videatur* 
Amplius  quia  terra  verfusplanetam  alcendit,  ipfa  veri  mo* 
tus  Solis  linea  a  planetapromouetur:acplanetaad  nosaccederc 
vel  uti  de  parte  fuperiori  delcendens  seftiraabituiv      Tam  diu 
autcmplanetadiredusvidebitur,  quoufq?  terrseccntrum  ad 
eum,orbis  magni  ad  plancram3  fitum  peruenerit ,  vbi  angulus 

G  diurnus 


cliurnusreflexionisiineseverilociplanefa»  in  antecedentia  ae^ 
qualis exi(}at,anguIo diurno propria? diuerfitatis in  cofequen 
tia-  Ibinamcgduobusfeperifnauibusraotibus  plancrallas 
tioneprima  peraliquot  dies,proranone  orbis  mag»i  adecs 
centricum  planerx  propofiti,ipfiusc£  planetxin  iuo  orbe  fitu, 
propriacp  motus  fui  velocitate,(t,areapparebit.  Porro  ab 
hocitem  loco terra propiorefacta  planetx,fit  vtplanetarn  re- 
gredi,S<^  in  antecedenria  mouericredjmus,  ipfa  quippe  refle* 
xionenotabiliterpropriumplanetsemotum  fuperante,  idcp, 
eovfq?,quo  terra  perigium  verum  planetae  relpeclu  orbis  ma 
gnicontingat,vbi  planeta  in  medio  repedationis  loco,oppofi« 
tjoniSolis,terraecgproximusconfiitet.  QuoinfituMarsre 
pertus,praecercommunem,rationeorbis  magni,  reflexionem 
leu  diuerfitatem  afpectus.,8^  aliam  infuper,propter  perceptibis 
lemquantitatceiusquaeexcentro  terrae  ad  ipfius  diftantiam, 
afpedus  diuerfitatem  admittit,quemadmodum  diligcns  tefta- 
bitur obfcruatio.  Poftremo vt  terra abbaccentrali  cum  pla* 
ncta,vtir.adicam,coniunctionein  confequentia  remouebitur: 
ipia reflexio in antecedentia eadem  ratione,  qua  ante  creuerat, 
minuetur,donec  facta  denuo  motuum  compenfatiorte,pIanei 
ta  ftarione  fectinda  ffotionarius  fiarrpoftea  proprio  plaftetae  rao 
tu  fuperantereflexionem,terra  procedente  dirigatur,  quo  tans 
dem  in  diredionis  loco  medioplaneta  appareat,terraiterum  as 
pogiumplanetae  verum  vndeeam  deduximus,obrineai:om 
nescpiamdiiSasapparentiasordinein  fingulis  planetis  nobis 
introducat.  Atc$  hxc  eft  prima  orbis  magni,  in  contempla* 
tionemotuumplanetarumvtilitas,  quaatnbus  magnisepis: 
cyclisin  Saturno,Ioue,8<l  Marteliberamur.Quodautem  ve« 
teres argumentum  planetae  dixerunt,hocD.  prseceptor  motu 
commutationis  planetse  vocat  quia  per  eumapparentiasras 
tione  motus  terrae in  orbe  magno  contingentes  ratiocinamur, 
quasnihil  aliud  eiTe  con ftat  reipedu  orbismagni,  quam  pa* 
railaxesLunae,propterhabitudinemeiusquceexcentroterrse 
ad  eiufdem  orbes.  Cuiuslibet  autem  planetae  centri  epicycli 
motus,a  tcrrae  motu  aequali,qui  et  Solis  mot9  medius  eft/ub 
craftuSjCommuutionis  motum  sequalcmjrelinquit:  C6C  numes 

ratur 


rafur  afe  apogib  medio,a  quo  cV  terra  st  quaT/ter  ef  ongat,  vnJ 
deSc^in  promptucuiushbetverus  cVapparens  planetoe  mo« 
tus  in  ediptica  ex  D.  prseceptoris  tabulis    profthaphaerefiunl 
^lanetarum  habetur. 

Alreram  porro  orbis  magni  vtiliratumpartem,haud  \U 
lalcuiorem,in  Veneris  cV  MercurrjTheoria  nancifcemur.  CQ 
ftam'q?  nos  hos  duos  planetasex  terra  tanquSm  e  fpecula  ob* 
ferueraus,3^  fi ipfi  non  aliter  atc£  Sol  fixi manerenr,ramc  nos, 
quia  per  orbis  magni  motum  circa  eos  circumducimur,  nihilo 
minus  ipfos  planetas,vt  Solem,fuis motibus  zodiacum  pcra* 
grareputaremus»         Etquiaobferuarionesteftanrur  Vene* 
rem  et  Mercurium  in  fuis  orbibus  etiam  proprrjs  moueri  mo* 
tibus.prserer  Solis  motum  medium,quo  in  fuccedentia  ferun* 
tur3cxf  alirr  quoc£  in  eis  apparendse  per  accidens,ratione  orbis 
magniconfpicientur.    Principioenim  orbeseorum,epicydos 
putabimus5quitanc|proprrjsdeferentibuscum  Sole  aequali* 
bus  paffibus  zodiacu m  conficiant:fic terra  exiftente  ad  perigiu 
prirnorum  deferentium,totijpforumorbesineccentrici  apo* 
gio  exiftimabuntur,8c'  contraad  apogiurn  orbesinperigio. 
Praeterea  quemadmodum  planetis  fuperioribus  apogia  2>C 
perigiaperrefpechimadplanetas,  ipfoin  orbe  magno  detens 
rninantur.itaeconuerib  in  Veneris  &C  Mercurrj  orbibus,refpe 
ducentriterraevbicumcpfueritfignantur,  oVf  promotuter^ 
rx  annuo  per  omniadeferentium  loca  pertrahuntur.  Termini 
diametri  deferctismobilis,quoe  lineae  medrj  motusSolis,  iciz 
licet  qux  excentro  orbis  magniin  terraecentrum  asquidiftanter 
mouctur^funtabfidesmediae.     Abfides  quae  j'n  parte  defe* 
renrismobilis,  oppofiraterrae,  fummse:  quae  in  propiore, 
infiraae  haud  iniuria  vocabuntur.  Siautem  motus  terrse  annu 
us  quieiccret,cum  Venus  in  nouem  menfibus  fuam  reuolntio 
nem,vt fupra  didu. peragat,^  Mercurius  quafi in  tribus,qui 
libetinfuo  temponsipario,bisnobise  terracum  Solecoiun 
gi,bis  ftarionarius5biscg  extremoslimites  in  deferenrium  cur* 
uaturis  contingere:femelautem  matutinius,vefpertinius,re* 
trogradus,  diredus,    apogaeusetperigaeusappareret.  Por 
tb  oculo  in  orbis  magni  centro,  proprrj  falretn  triorus  diuer t 

G    ij  fiVenes 


fiVenerisS^Mercurrj,  quemadrnodum  S^  reTiquorum  fefe 
offerrenttnempe  totum  zodiacum   fuis  motibus  peragranres 
fieretadSolemoppofitijreliquist^eumjntueri^w.u^^McVcer 
nerentur.         Verumenimuero  Cum  neq?  ex  ceturo  orbis  ma 
gniftcJlarummotusconremplemur,  neq?rerra  motuannuo 
quiefck,fatisperfpicuumerit,quareeoedem  apparentix  nobis 
terram  lYihabirancihuscancavarietareappareanr.     Venus  SC 
Mercurius  cerrae  praefalcant,pro  fuorum  orbi ium  magnitudi* 
ne  motu  velociore:ipfaterra  motu  fuoannuo  eos  infequitur* 
quare  Venusadterraminxvifere  menfibus,     Mercuriusin 
quatuor  reuertitur:  atcp  in  hoc  temporis  fpatio  omnes  appas 
rcncias,quas  Deus  ex  terris  confpici  voluir,nobis  oftendere  re 
petunt.         Linea?  propriarum  diuerfitacura  m  ocus  regularia 
terincedunt,  fuper  centro  orbis  magnifuas  reuoiuriones in 
tempore  fibi  a  Dco  praefinitoeonfidentes.    Lineae  autem  ve* 
rorum  locorum,quae  %£  excentro  terrae  per  Venerem  et  Mer 
curium  traiecftae,  longe  aliter  circumducuntur,  tum  quia  a 
pun&oextraillorumorbes  educuncur,tumquiaillud  ipfum 
punftum  efi  mobile.     Nos  putamus  Venerem  et  Mercurium 
in  fuis  orbibus  eo  motu  procedere,  quo  veteres  in  epicyclo 
eos  moueri  flatuerunt:  cum  tamen  ille  motus  fuperatio  cantum 
fic,  qua  velocior  planeta,  terrae  motum  feu  Soiis  mediwmexs 
cedic.    Hanc  fuperationem  vocacD.  praeceptor  cominutatios 
nismotum,rjfdemplanedccaufis,quib.  intribus  fuperioris 
bus.         Ficicaq?,vt  omnes  Veneris  et  Mercurij  apparenrise, 
quae  etiam  ex  cerra  fixa  apparuiflent,  propcer  terrae  motum 
tardius  reuertantunvtcgecedemin  omnibusfuorumdeferen* 
tium  partibus,8£  edipticae  lodscontingant,  quo  omnimodi 
eorum  motus  depraehenderentur.     N  equaquam  enim  tcrra 
fub  Cancro  fixa^Ptolemae9  deprehaendiflet  Mercurium  breuif 
jfimas  a  Sole  circa  Libram  euagariones,8£  Venerem  circa  Tau« 
rum  habere.     Vbicurncg  autem  terrafuoin  orbe  magnofue* 
rit,Sd  Venus  aut  Mercurius in lacenbus  fui deferencis  deprasa 
henfus,maxime  & Sole nobis  diftare  videbitur,     Educftis  ve 
ro  excenrrolineisconcingencibus  vtrinc^  Veneris  %£  Mercurrj 
deferentes,infuperioriportionead  terraai  reIationefada,in  fi 

gnorum 


gnorum  confcquentiamiercnhmininferiori  %£  terrae  proxi* 
macontrSjVbiS^ftarererroceJerccfsadfenfum  videntur:  cu 
inempelineaverilociplanerae  aequaiem  angulum  diurnum, 
iuperterrxcentroefficitinantecedentia3angulomedrj  motus, 
quiSl  terrjeinconfequcntia3velm3iorem.  S^c.  Exhisitacg 
manifeftumeft,quarc  Venus  cV  Mercurius  circa  Solem  inuo« 
luiconfpiciantur.  Caererum  fole  quocfjclariuseft^orbem 
terram  deferentem  vere  Magnumappellari»  Sienimlmpera 
torcspropterres£eliciterbellogeftas,autgentesdeuiclas,  Mas 
onorumacceperecognomentajdignuscerteS^  hic  orbiserat, 
cuiaugumffimumattribuereturnomen^cumipfequafi  folus, 
legumcodeftispolitiaeparticipesnos  faeiat:omnes'q?  errores 
itiotuum  emendet:cum'cg  ingradum  fuum  pulcherrimam  hanc 
philofophiae  parrem  reponat»  Ideo  autem  eft  dictus  orbis 
magnus,quiatam  adfuperiorum  planetarum  orbes,cpad  infe 
riorum  magnitudincm  notabilem  habet,  quae  praecipuarurn 
apparcntiarum  fit  occafio. 

porroinladtudinibus  planetarum  primum  eft  videre,  ^.   -* 
qu&mrededeferenticentrumterraeMagninomen  tribuatur;    7-  • 

quodeoinfupermaioremadmirationem  meretur:quo  veteru  ™      ,     ,  - 
hac  de  re  praecepta  perplexiora  obfcuriora'^  eflc  conftat.  M  o*  ec]^ 
tusplanetaruminlongitudinem,egregia  quidem  teftimonia    e       '  " 
perhibent,quodterr^centrum,orbem,quemdicimus  magnii  X 
defcribau     In  Latitudinibus  autem  planetarum  eius  vtilitas 
teSjCeuinilluftriquodam  loco  pofit3e,magisfunt  confpicuae, 
cum  ipfe  nufcjj  ab  eelipticae  pjano  difcedens,  praedpua  tamen 
caufa  omnis  diuerfitatis  apparentiarum  in  latitudinem  exiftat» 
Tuvcro   docfcfs.  D»    Schoncreideo  fummo  amoreorbem 
hunc  profequendum  et  amplectendum  uidcs,quod  totam  mo 
tusin  latitudinem  dodrina  ram breuiter,  tam'cjj diIudde,om 
nibus  propofitiscaufis,  ob  oculosponatr 

Sintprimo  trium  fuperiorumdeferenresexPtolemjei 
fententiaadedipticamindinati,  qijorum  apooia  feptentrione 
-verfus5pengiaautem  ad  meridiem  reperiantur:vt'crj  ficipfi  pla 
neta? in fuis orbibus, . quemadmodum  Lunain orbe dediui, 
extra,cuiusplanum  non  egreditur^circumferantiHv        Lineoe 

Q    m  E>ropr$ 


pfopr is*  <£i!erfit8ussDracones  piancta  ru#>,  vt  vufgfc  veiitii] 
dc  ferentium  ad  edipticae  habitudines  ck!  interfediones,ad  plas 
ftetarum  motus  defignabunr.  Linex  aucem  verorum  Ioco* 
fum.praediclaslineasincentris  planetarum  interfecantes,  pro 
cenrrd  terrae  in  orbe  magno  fitu  ad  planeram,  Sc  ipfius  plane* 
taemfuOorbedeciiUi,  veraplanetarumlocapropior3,  8c*rc* 
inotioraacieam  qude  pcr  fighorurh  medium  rcferent,proan* 
oulorum  habitudine,quos  ad  ediptfcoe  planum  conftituunr, 
qiiemadmodu  Mathematica  ratio  expofcit.  Quam  obcaufanl 
planeta  iriquacuqj  fui  deferemiscx^epicydiincirculod«diui, 
pdrtionc  morante:8>£  centro  terrae  exiftente  in  remotiori  a  p!jh 
heta  orbis  magni  medietate.,quam  veteres  fuperiorem  epicydi 
partem  dixere,  latitudines  apparentesminoresfierioportere, 
anguloinclinationis  deferentisad  planum  edipticae,  darura 
eft.  Quia  in  tali  centri  terrae  fitu  ad  planetam,angulus  appa» 
rentis latitudinis acutior  eft angulo  indinationis,  interior  vi* 
delicet  exteriori  8>C"  oppofito»  Porro  centro  terroe  perueniente 
adpropiorem  medietatem  orbis  magr.i  ad  planetam,contra  la 
tftudoapparensmaiorangulo  indinatfonis,  rjsdern  plane  dt 
caufis  ck  contra,confpicituri  quippequi  antecxterior  'd£  op 
pofitus,iaminteribr»  Arqueh3ece(tcaufa,quamobrcm  vete* 
rcs  putauerint,centro  epicycli  extra  hodos  confiftente,  fuperio^ 
rem  fcmperepicydipartem,interdefcrentis  ck!  edipticae  planu 
exiftererreliquamautcmmedietatem  adeampartcm  vergere, 
ad  quam  medietasdeferentis  acentro  epicydi  occupataindina 
rct.  Diamelrum  vero  tranfcuntem  per  longituduies  medias 
epicydi,3equidiftantereclipticoe  plano  incedere.  Et  epicyclo 
innodis,  planetam  latitudinem  nullamhabere,inquacumcg 
epicydifuiparte,quodin  hishypoihefibusverificatur,  plancta 
inaliquonodorummorante,cVterra  quacumc^  in  parteor* 
bis  magni  reperta.  Si  angulus  fuperficiei  epicydi  ad  fuum  de: 
ferentem,in  vcterum  hypothefibusaequalisperpctuo  angulo 
indinationis  plani  deferentis  cV  ecliptieae  f uifiet repertus,  hoc 
e(t5G  epicycli  planum  femper  in  sequidiftantia  eclipticae  f uiflet 
deprehenfum,praedi<fla  latitudinum  ratio,furTicerer.  Verum 
Lum  huius  diuerfum  obkru  ationcs  gcometrice  cxaminatae  ins 

fcrant, 


fer  ant  vt  eft  viderc  apud  Ptolemxu  libro  vItimo,™V  niyx\n* 
evvTxliiait  ponitD.praeceptor,per  motum  librationum.angus: 
lumindinationis  deferentisadcclipticam,certa  ratione  augeri 
8c!  minui,refpedunimirum  motusplanerae  medrjincirculode 
cliui^cVipfiusterrjeinorbemagno.  Quodfiet  fi  invnamo 
tus  c6mutationisperiodo,diameter  perquam  fitlibratio  bis 
ab  ?xtremis  limitibusdrculi  decliuisdefcnbatur,  id;j?  talicoa 
ditioneobferuata,vtplanetacxiitentein  ortu  vefpmino  ans 
gulusiiclinationisfitmaximus,  quare  Sd.  latitudinis  quoqj 
apparentis  maior,  in  ortuvcromatutinominimus,  vndeSC 
ipia  apparenslaritudo,vtconucniebat,minor  exiftat. 

Vcnifris autem  tV  Mercurrj  apparcntia?  in  latitudinem, 
vnicadeuiationsexcepta,  fpeculationis  facilitate  fuperiorum 
planetarum  Theorias  fuperant.  Sed  Veneris  latitudines  pri« 
moperpendamus.  Intra  orbem  magnum,primum  Veneris 
fphaeraoccurrit.  PonititaegD.  praeceptor  planum,  inquo 
Ven9  mouctur,  ab  edipticae feu  orbis  magni  plano  declinare, 
fuperdiametropcr  abfidasproprias  deferentisprimi,  ita  vt 
orientalis  medietas,a  plana  edipticje  fuperficie  in  feptentrionc 
cleuctur,ad  indinationis  angulum,quem  in  Ptolemsei  hypos 
thefibus  epicydiplanum  cum  defcrentis  plano  contineret;  Oc* 
cidentalis  autem  medietasadmeridiem.Per  onentalem  vero 
medietatem  intelligenda  ca,  quae  cft  i  loco  fummae  abfidis  in 
cofequentia  ctc.  Sola  hac  $£  fimplici  hypothefi  omncs dedina 
tionum ck! reflexionum regulas,  cumcaufis,  exlociterrae  ad 
plamtxplanumhabitudinefacileeritperuidere.  Cum  nam 
fcp  per  terra?  motum  annuum  ad  oppoiitas  partcs  fummaeabfis 
dis  deferentis  primiperuenerimus:  vbi  Veneris  orbemtanqp 
epicydumcV  ioapogiofuideferentisexiftere  putamus,  tunc 
planum  in  quo  defer  tur  Venus,nobis  ab  edipticae  plano  rtfles 
xum  videbitur.  Nam  iilud  nos,in  talifitu,  per  traluerfum 
afpicimus.  Etquia   idem  planum   ex  inferioriloco 

jHtueraur,  quae ad  feptentrionem  prominet,  pars  nobis  ocua 
los  meridiei  obuertentibus,eri t  finiftra:  reliqua  vero  ad  me* 
ridiem3dextra.  Procedente  autem  terra  iurfum  vcrfus 

planetae  ablidem  fumraam3orbis  Veneris  a  iui  eccentrici 

apogio 


apogiodefcendefccred/tur,  ipfiim'q?  adeo  planum  deferentis 
Venerem  inclinatum,ta«*.qp  ex  locoaltiore  dcfpicere  incipimus. 
Quare reflexio  fuccefliue  in  dedinatioem  mutatur,vt per  quas 
drantemapriorilocodiftante,vbieumC£:  plancta  in  eleuatis 
partibus  confpiciatur,  declinationem  folumabedipticahas 
beaf.  In  rali  fitu/um  nosterreadhaerenf.es,fimusinoppo 
fitomedietatisdeferentis,quaeeft  a  fuinmaabfideincofequeru: 
tia,8£abcdipticaepbnoin  feptentrionem  cleuata,  dixerunt 
veteres  epicyclum  Veneris  in  deicendentc  nodo  eiTe,cV  apogiu 
epicycli  ad  feptentrionemmaximededinare,  perigium  vero 
admeridiem*  Porro  euehcnte  nos  fublimes  terra  moru 
fuoannuo,verfuslocumfummacabfidisVeneri«,  orbis  eius 
cefi  epicydusinfimam  abfidcm  fuideferentisappetere  videbi* 
tur,c*  planumepicydinobisplanuminquo  Veneris  ilella, 
quodanteindinatumnobiseratad  planum  edipticae,  iterum 
{tfe ad  nos  refle&ere  apparebit:  $£  ieptentrionalis  medietas  de 
ferentis,extraplanum  ediptica?  prominens,dextrum  fiet,quia 
orbem  Veneris  defuper  afpicimus*  Vbi  autem  ad  iocum 
fummaeabfidis  Veneriscentrumterraeperueneritmulladedis 
natio,cV  fola  reflexio  confpidetur,atqui  Veneris  orbis  in  infi* 
rna  deferentis  fui  devetcrum  fententia,efle  abfide  credetur.  Ats 
xghkeft  TwfouvoiJLUQv  ordo,  dumccntrum  terrae  femicircu^ 
lationem  complet,&locoinrlmaeabfidis  Venerisinconfequcn 
tiam  fignorum,ad  locum  fummae  abfidis  Veneris  afcendens» 
Eademautemratione  defcendente  terra  reflexioad  noftrurn 
afpedum  paulatim  in  declinationem  mutabitur;  cV  quia  me* 
dietas plani  deferentis  a fummaabfide in  antecedentia,  nobis 
taliincefluterraefitoppofita,  apogium  deferentis  Vcnerisin 
meridiem  a  plano  edipticae  declmareincipit3donecterrain  no* 
nagefimogradua'  locoabfidisconfiituta,  vtracp  medietasad 
edipticae  planum  dedinata  conipiciatur^orbistp,  ceu  epicydus 
Venerisinnodoafcendente  ad  fummamabfidem  putetur:  a 
quo  loco  terra  recedente  declinatio  iterum  in  reflexionem  com 
fnut«ur:acconfecuralocum  infimae  abfidis  Vcneris,  eafdem 
apparentias  Iatitudinumain  Venere  terra  iterum  producere  in« 
cipiac.    Exquibuspatcc,terraad  jfineam  abfidurn  Veneris 

pofita, 


pofita,pianum  deferentis  planetam,reflexum  apparere,fn  quaa 
drantibus  ver6  ab  his,  decIinatum:inlocisauteminterfiriedrjs 
rnixtas  latitudines  confpici. 

Cum  autem  prater  haslatitudines,  quas  veteres  epky* 

doVeneris  tribuerunt,  cV  alia  &  vetcribusdeuiatio,$Ptolee* 

tnajo  7uv  wAnfuv  Mxhvv  n  \rt*icri<r   di&a,  fehis  permifcear,ac 

«andem  per  deferentis  tentrum  epicycli  Veneris,  qui  iam  fub* 

latuseft,  deniOnftrarunt,  aliam  &  cum  obferuationibus  ma* 

gis  confonam  D.    prafceptorrationemineundamiudicauitt 

Hancautem rationem  D.  Dodoris,  pra?ceproris  mei  deuia* 

tionemfaluandi,vtfaaliusquoqj  haud  fecus,  ac reliqwa  vfqj 

propofita,aiTequamur:conifituamus  planum,tuius  mox  me 

minimus,efie  medium  planum,  ac  ideo  fixum,a  quo  verum, 

iam  huciam  illuccertaeuageturratione.    Atquiaomnesmo 

ttus,  polorum  refpec^u  minori  laboreac  difpendio  percipiunf, 

principio  tenendum,  alterum polorum  plani  medr)  in  feptcn» 

trionem,  i  plano  ed/pticae  ad  indinationisangulj  quantitatem 

eleusri:  altcrumautemexoppofitotantundem  in  meridicm 

deprimi.     Et  quaede  feprentrionali  polo,autrjs,  quse  circa 

hunc  fieri  oftenfuri  fumus.fiaiili  rat:one,ratione  minirurn  op* 

pofitionishabita,de  meridionali  intelligi  oportere.     Proinde 

circa  feptentrionalemplani  medij  polum,aflumamus  eflecir* 

culum  mobilem  ,<uius  ea  qua?  ex  centro  maximis  obliquirati* 

feusplanimedrj  aplano  verocorreipondeat.  Ipfeautem  polus 

feptcntrionalis  plani  vcri  per  Iibrationis  motum,didticirculi 

diametrum  defcribat.         Porro  circulus  mobilis  infequatur 

planerge  motum,vt  Vcnusfuo  motu  incedens,relinquat  dua* 

rum  quamlibetieinfkjuentiuminterfedionem,idcphac  kgsy 

vtannoexa<f4oadrelidam  dcnicp  reuertatur.     Dudo  vcro 

circulo  magno  per  vtriuscp  plani  polos,  ab  huius  communi 

<umplanoverointerfedione,  vtrincppogradibus  numera* 

tis,cumpoliplanivericVmedrjfcilicct  difterunt,  nodifeuin* 

lerfe&ionesdi&sedeterminantur.   Interimautcdum  Veneris 

ad  alterutru  nodorum  perioduscompletur,  £  poloplani  ves 

riperlibrationismotum,  di&icirculimobilis  diameter  bis 

deicnbatur,    Hxcautemitafiant.,  quoplanetam  curnterrae 

H  cencro 


e«ntrotaIepa&umiYirifi<appareat?  vtcjuotief  terra  ad  defc* 
rentis  abfidasfijeri^Venusvbicumcffuoin  dcferenre  vero, 
maxime  in  ieptentrionem  a  plano  medio  deuie^hoc  eft,  maxi 
me  excra  viam  mediam  confiftar.  Praeiereaterra  per  qua* 
drantem  ab  abfidibus  deferentis  diftantc,ipfe  planeta  cum  toto 
fuo  piano  vero,  in  medrj  deferentis  plano  iaceat.  Sed  terra 
reliqualocaintermediaperagranre,  ipfe  quocjin  deuiationi* 
busintermedrjs  fuum  curfum  tenear.  Hoc  rerrce  S</pIane* 
taepa&univtefietperpetuum,ordinauit  Deus,  vtprimusli* 
brationis  circeilus,vt  ita  dicam,eodem  temporc  iemel  reuolue 
retur,quovna  Venerisadalterutrummobilium  nodorum 
fieret  reuerfio.  Haecvtexemploilluftriorafiant.  Siinali* 
quo  deuiationis  motus  principio,  polus  feptentrionalis  plani 
veri  a  polo  plani  medrj  adiacentis,maxime  meridioalis  fucrit: 
ac  Venus  tantura in  maximo  deuiationis  limire,quieft  feps 
tentrionalis  extiterit:  terrae  quocp  centro  in  aliqua  abfidum 
Veneriscommorame:  inquarta  anni  parte,terra  motu  annuo 
adlocuminterabfidasmediumvenier,  &£  eodem  tempore 
planetaad  fuarn  interfedionem  leu  nodum  mobilem:  S£ 
quiamotuslibrationiscommenfuratur  cum  motu  planetae 
ad  nodos  feu  interfectiones,primus  librationis circellus  qua* 
drantem  quoc$conficiet,et  per  reliquum  circellum,qui  altero 
cftvelociorduplo,  polusplani  venfub  polum  plani  medrj 
conftituetur:  Quare8^amboplanacomungentur.  Rece* 
dente  autem  planeta  ab  hoc  nodo,  terra  procedet  ad  alteram 
abfidacccentriciprimi,  ot^polus  planiveriperlibraiionems 
polo  plani  medrj  ad  feptentrionem  promouebkur»  Sic  fiet, 
vtetfi  Venusmeridianafit:  quemadmodum  ;n  noftroexem 
pio:  tamenlatitudomeridianaminuatur:  {i  iepcenirionalis 
cadc  crefcat.  Bolociautc  vbiperuentufuerit>polusplani  veriy 
libratiois  motu  maximu  ad  fcptarione  limitc  atringet:et  pla 
neta  motufuoannuoadnodoSjinmediointer  vtramcp  inter 
fect.ionc,maxima  iterfi  m  feprentrionc  deuiationc  babebit.  Apa 
paretitac^mojircirculiafiumpti^huchabeR  vfum^vtinannOj 
Veneris  ad  uodos  fiar  reuolutioj  empercjj  tcrra  collocata  mab 
fiiumlin^planeta  vb;cumt^  in  fuojjlano  vero  f ucrit:  maxia 


mam  a  plano  mectio  cJeufarioncm  habeltj  Sc*  in  medio  /ntef 
vtramc^abfidaterraconfiiturafirin  nodis.  Porrolibratios 
nis  motu  fieri.  vr  Vcncrein  aliquo  nodorum  exiftenre,  anobo 
planaco  liungantur: &Y  illa  parspJani  vert.quam ingrcditur, 
adfepientnonem  ferr  per  3  cnedjo  difcedat:  quo,proutconue* 
nit,latitudo  hxcperpetuo  Boreaiis  maneat. 

Quemadmodum  autem  Veneris  planum,  qtiodme* 
diumappellareplacuit,  jnabfidumeccenrnci  primiJmeaab 
cdiruca  inrerfecatur:  &Y  eius  plani  medieras  a  fummaabfide  in 
confequenna  ad&prcnrrioneprominet.reltqua  oppofitiois  Jc 
ge  in-mendje  vergenre  Ira  in  M  :rcurip  fimiJ  1  ratione  efl  pla* 
ruimmedium,  quodfuper  fuarum  abfidum  Imea.,  vtpar 
crat,  sb  ecJiprica?  plano  vrnnopincJjnarur.vr  viceuerfa  medie* 
cas  plani  medfj  Jsfummaabfideinamccedentia,  (eptentrionats 
lis  fic  Quare in  centri rerrae  annua reuoJutione,deciinationes 
bc  rcflexionesinMercuriopermutarae  ad  Veneris  falicer,des 
prehendenrur  Vcru  m  haec  varietas  vr  eo  conipicua  ma* 
gis  foret,djfpofuirDcus  S<f  dcuiationcm  plani  ven  Mercurr)  a 
cnedio,  vt  ca  medietas  perpetuo  quam  ingreditur,a  pltno  mes 
dio  ad  meridiera  djfcederct:  ct  rcrra  ad  abfidas  ipfas  confiften* 
te,-cum  fuo  phno  vcro  in  mcdio  plano  iacerer.  Quo  dt 

dcni  ^,vtinlatjrudinem,praetcrdictas  differentfaSji  Venerc 
ftullas  habeat.nifi  quod  hjec  quoq$  deuiatio,maior  in  Mercu* 
rioeft.quam  in  Venere,  velurieriam  inclinarionis  anguJur» 
inaiorem  liabet,  Qrterum  reJiquse  Jatirudinum  jMercus 
rrj  la:itudines,facilime  non  aliter,atcj?  in  Vcnere  coJligentur» 

Pars  fuperat  cceptj,pars  efiexhaufia  laboris 
Hic  reneat  noftras.anchora  iacta  rates. 
Vtprirram  hanc  narrationem  noftrsm  poerae verbis rJa 
iuam*  Aiteram  auternmeipromifli  partem  quum  primii 
jjuitoadhibiiotludiototum  D.praeccptoris  mei  opus  euoJuc 
ro,colligereintipiam.  E6  vero  gr.itiorem  ubi  vtramcjs  foi 
reipero.quoclariusartificumpropofirisobferiiarionibus,  ita 
D .  praeceptoris  mei  hypoibcfes  to/>  <f><wjon'wis  conienrirc 
videbis,  vtetiaminterie,  tar.cjboiiadefiniriocum  dctinitcj 
conuerti  poflitu.  H    rj         Qunf* 


ClariiTimecVfdo&ilTjme  D.  Schonere,  actancjj  pater 
mihifempercolende,reliquumnunc  iam  eft,  vt  hanc  meam 
operam  qualemcumqj  aequi  boniq?  confnlas.  Nam 

quamquam  non.nelciam  quid  humeri  mei  ferre  polTinr, 
quidueferrerccufenr:  tamentutisinmefingularis,  8*,  vtfic 
d*eam3paternusamor.fecit,vt  omnino  non  for.nidsrim  hoc 
ccelum  lubire,et,quoad  eius  quidefieri  potuir,omnia  ad  te  re* 
ferrem,quod  Deusopt.  max.bcne  verteredignetur,deprecor, 
mihi'cp  afpirer,vtiuflotramireadpropolitum  finem,  Iabo* 
rem  cceptum  perducerequeam.  Si  qutppiam  autem  ardOre 
quodam  Iuuenili  (quiquidemfemper,vtillcinqut,  magno 
inagiSjCp  vtiii  fpiritu  fumm  praediti)  didum  fit3aut  pcr  impm 
dentiam  exciderit,  quod  liberiuscontra  venerandam  3c*  fan* 
«fiam  vetuftatem  didum  videri  pofllt,  quam  fortaflis  fpfa  re* 
rum  magnitudo  &£  grauitas  poftuIabat,tucerte,quod  k$  apud 
me  dubiu  non  eft,in  meliorc  accipies  partem,Sc'  potiusanimii 
in  tc  meu,qulm  quid  praeftiterim,fpeftabis  Porrd  velim  te, 
de  docliflimoviro,D'doclore,meopr3eceptore  hocftatuere, 
fibitp  perfuafiflimu  habere,  apud  eu  nihil  prius,nec  antiquiu* 
cflequiccf ,quim  vcfligrjs  Ptolemaei  vtinfiftat:  ncc  aliter,ac 
ipfcPtolemaeusfecitjVCtcrcsSc'  ieantiquioresmultd  fecutus» 
Dum aute.n  to\  fwQfiivx^qux  Aftronomum  reguntjSc'  Ma« 
thematica fe cogere  intelligerer,  quaedam  praerer  volunta* 
temetiam  vtaflumeret:iatisinterimefle  putauit,  fi  eadem  ar 
teineundemicopumcum  Ptolemaeo  tela  fua  dirigerer,  ctis 
amfi  arcum  Sc'  tela  ex  longe  alio  materiae  genere,quam  ille,  af 
fumeret:  ac  hoclocoiliud  arripiendum:  JSTJ?  \h\vt\firi\iw 
th^kShh  tci  iiMqvt*  pi?ko<r#t»i'/.  Caeterum,"  quod  aliertun» 
eftabingeniobonicuiuslibet,maxjme  veroa  natura  philos 
fophica,ab  co  vt  qui  max.  abhor  ret  D.  praeceptor  nie' :  tantii 
abefl,  vt  fibi  a  veterum  re&e  philofophantium  icntcntrj*  niit 
magnisdecaufis,acrebus  ip/ts  efflagitantibus,ftudio  quo* 
dam  nouitatiSjtcmereducedendum  purarir.  Aliaeit  aeias,afia 
inorum  grauitas,dodrina'qiexccIlentia,alia  deniq?  ingcnrj  cel 
iitudo,animi'qj  magnitudo,quam  vt  tale  quid iu  eum  cadere 
qucat3quod  quidem  eftavcl  nctatis  Iuueniiis,vci  tww*  fftvoh 

7W 


yto»*7n0i<i>p/*jmf3,  vt  Ariftotelis  vtar  verbis,  vel  arden* 
tium  ingeniorum,quae  a  quolibct  vcnto^  fuis'qj  affectibua 
mouenturac  rcguntur,vtew'amceu  k^V1"™  excuflo,quoduis 
obuium  fibi  arripiant  S£  acerrime  propugnent.  Vea 
ru  m  vincat  vericas,  vincat  virtus,  fuustg  honos  perpecuo 
habeaturartibus,Sc!  quilibetbonusfuaeartisartifexin  lucem, 
quod  profir,proferat,atc|  in  hunc  tueatur  m  odum,  vt  verita* 
temqucefiuiflevideatur.  Necp  yeroD.  proecep.tor  bonorii 
2>C  dodoru  virorumiudicia  vncpabhorrebit,  qucefubire  vl* 
ir6  cogitat» 

Pindarus  in  illa  oda,quael/teris  aureis  in  templo  Miner*  E  N  C  O* 
ua? con(ecraia-te«ur,celebrans  Diagoram  Rhodium  pugilc,  MlVM 
vi&orem  Olympicumrait  patriam  eius  Veneris  efle  filiam,&£  P  R  V  S 
Solis  plurimum  adamatam  coniugem.      Deindc  louem  ibi  S I  A& 
multum  pluifleauri,id'cgpropterea,qu6d  fuam  Mineruamco 
lcrentrquare  Sc!  abea  ipfa  fapientwe  nomine,  et  VwkAj  7rWV«ta 
quamimpendiocolebat,claramredditam.  Hoc  praeclarum) 
Rliodiorut^Kt^/fii^  an  vlii  prarterearegionihacnoftraaetate, 
cjj  Prufliae  (de  qua  pauca  dicerein  animoeft,quod  ea  forte tu 
quocjjaudire  volebas)  quis  aptiusaccommodauerit,egoqui 
<Jem  non  video.       Necdubjto,quin  eadem  njminaguber* 
nantia  hanc  regionem  deprehenderentur,  fiperitusaliquis  A* 
ftrologus,diIigenticura,pulcherrimae  huius^rertiliffimae  Sc*  fir 
liciflimaeregicnispracfidentes  ftellas  inquirem.    Quemad» 
modum  auiem  Pindarus  air, 

XfloV*  J\*T\OV7o  [il/sr     XSU  *f«tVKT»t9 

4><xvif*t  h  Mhx}<l 

Pofat  tpp\?no9TiQ, 

AhpMftia  S?  \v  fi%r6\*it  wiyKWfvf  Ul„ 

Jtitxonoit  $  MTi<r  \v 

Aft^y  ^«^ij  itA/W 


Ts"  \ntov   xyviv  tfie  k. 
ffoK&ivn  </H  \w<r  a.n*<*\ov  •tttAa 

Alt  dtlLWxM*  (J.H  OUK 
,1  ■    -   ■«  ~ 

EKM^/.vSrW  jrrtfflS'/ 

Sn'v  T/r  MTtr  OfSv  i  JV  teihxfi1** 

&ipix.<i**tvttJi49*i 

Vo\^OfK.ot\<you«v  ecv&^us 

Vsici  wu.  -i/ffovotfjifaonr» 

Itaolimhaud  dubiePrufliampontushabuit:  Sc*  quoct  ' 
certius  quis,propius'cg  fignumcapiat.quam  quod  hodiein  con 
tinente,longi(T.  alittoreSuccinumreperiatur.  QuarecVea* 
demlege,deorum  munere,vte  mari  enara,  Apollini  cefliry 
quamtancj  coniugem  (uam  Rhodum o!im,nunc  adan  ar. 
fslon  potefi  Sol  Prufliarn  perinde  radtjs  rectjs  pertingere,  ac 
Rhodumc'  iateor,fed  hocaJnsmuIris  compenfat  modis,  &- 
quodinRhodoradiorumrec^Kudinepracftat,  hoc  inPruflii 
mora  fua  fupraHorizontem  eftcir. 

DeindcSuecmum  Dei  pecuJiareeiTe  donum,  q^ohanc 
imjiririMsregionem  ornare  voluerit,  neminem  negaturum 
puto.  Imo  (i  fuccin i  nobilirarem.Sc'  vfum,quem  in  mcdicis 
riis  haber.quis  perpenderit.non  iniuria  Apollini  facrum  iudis 
cabit,eius'q:adeo  munnsegregium,quo  Prufliam  coniugeoi 
fuam,tanquam  pretiofiflimo  ornamcmomagnain  copia  dos 
rier.  Cum'q;ApolIopra£.*terar:emmedicam  oc'  fi«ri*»»j 
quas  inuenit  pnm  us  cV  colujt,(rudio  etiam  venandi  teneatur, 
videuir  hancregionem  prarcaeterisomnibuselegiiTe:  &£  cum 
longotemporeantepraeuiderttirKmanesTurcasRhodon  fus 
amdeuaftaturosbinhasparteisfedemfuam  iranftulifle,  atqui 
huc  cum  Diana  forore  comm  igralle,  vero  non  viderur  abfimi» 
le-  In  quafcumqienimparteisoculos  vertas,fifyluasconfie 
dcres, viuaria,quse  groeds  if«pafi\i<rti (unt,ct  Apiaria,  ab  Apol 
Ime  confita  diccs:  Si  arbufta  3cT  campos,eorundem'cp  lepo* 
rana  •Sc'  ornuhones:  Si  lacus.itagna,funtes,  Dianse  (atra  di-a 
xeriSjDeorumc^pifcinas.  Atcpadco  Prufliam  praealrs 
fegionibuselegifleapparet,  inq*am3ccijfuum   Paradiium, 


pr3eferccruos,chma9,vrfos,apros,  S<fidgenu3  aIias,vuTgb 
•horas  reras,Vrosetiam,  Alces,  Bifontes,cVc  quosalib/  Ioco* 
rtim  vix  reperirecit,inueheret:  vr  interim  filentjo  praeteream 
plurima$£earara  admodumauium,  nec  nonpifciumgene* 
ra.         Proles  autem,quam  Apollo  ex  PruflTsacon/uge  fufcei 
pit,(unt:  Regiusmons,fedes Illuftriflimi principis,D.Domihi 
Alberti,DucisPruflir)fjMarchionisBrandenburgenfis,    cVc» 
Oim  dodorum  acclaroru  virori!  noftra  artate  meccenatis.  To* 
runna,olim  emporio,  nunc  vcrd  alumno  fuoD.  proeceptore 
meo  fatis  clara.         Gedanum  Jfruflioe  metropolis,  fapientia 
cV  fenatus  maieftate,opibus,eV  renaicenris  rei  literariae  gloria, 
confpicua.         Varmiacollegiummultorumdo&orum  8cT 
piorumvirorum:elaraReuerendiflimoD.  Domino  Ioanne 
Dantifco,eloquenriflimo  Sc!  fapicntiflimo  Praef.ile.   Marien» 
burgum  aerarium  fereniflimi   Regis  Poloniar»         Eibinga 
Vetus  Prufliae  domicijium,quae  fanctam  quocp  literarum  cua 
ramfufcip/r.         Culma  clara  literis,  Sd.  vnde  iusculmenfe 
origfnem  duxit»        AEdificia  vero  &C  munitiones,  Apollis 
nis  regias&fxdesd/ceres^hortos,  agros,  rotam'cg  regionem 
Venerisdd/tiag,vtnonimmer/to  t&os  dici  poiTir.     Porro 
Prufliam  filiam  eiTe  Veneris  halid  eft  in  obicuro,  fi  vel  terr* 
fcrtilitatemquispcrpenden't,vcl  venuflatem  Sc!  amceniratem 
torius  reg/onis.       Venus  fertur  orta  mari,ita  cV  Pruflia  eitia 
cV  Maris filiaeft,  ideoejj non  tantum eam  fertilitatem  praebef 
vr  Holandia  6£  Selartdia  ahnona  ab  ea  alantur,   fed  &  quas» 
fi  horreum  fit  vic/nis  regnis:irem  Angliac  S£  Porrugaliae. 
Praeter  haec  optima  qujecft  pifcium  genera,ck!  alias  res  prerio 
fas,quibusipi2circumfluit,alijs  arTatim  fuppeditar.  Caereriim 
follicjta  Venus  derjs,quae  adc'ultum,lplendorem,bene  ac  hujai 
rjaaniterviuendurnattinebant,necp,  negante  Ibii  natura, in 
hispartibusnafci  cV  haberi  poterant,mari  denicg  auxiiianre  ef 
fecit.Vtcommodein  Prufliamahuodeinuehi  poficnr.  Veru 
cum  h^ctibidodif  D.Schonerenoriorafunr,  quim  Vca  mk 
pro!?xiusrefcrridebe?.ht,r.tqj!2bti]r)sinregr/s  ea  de  rc  xditis 
Ubeilis  iradencur,vberiore  encomio  fupcrfcdeo. 

Hoctantiihiaddam,  vteii  Pruflicagenspopulofa,pr« 

tidcnus 


fidentisnumfnisberieficiOjitaquo<$eft  finguJari  humanitatc 
praedita»  Praetereatumomnigencre  artium  Mineruam 
colant,S^Iouisobhocbenignitatemfentiunt.  Nam  vtnon 
dicam  de  inferioribus  artibus  attributis  Mineru3esvt  Architcc 
tonica  et  huiccognatis:principio  Illuftriffimus  princeps,deins 
de  omnes praefules,proceres'c|j  PrutTiae,penes  quos  fumma  xt 
rum  eil,ac  rerumpub.  gubernatores,vt  Heroas  decet,fummo 
fludiopaflim  renaicentesin  orifeliterasampleiftuntur:  adeo'cp 
SC  foli  S^communiconfiIioalerc5c!  propagare  ftudenu  Q_ua 
re&C  lupiterfuluacotra&anebulamulturn  auripluitjhoceft» 
vtegointerpretor,quiaIupiterpraceflediciturimperrj^  &C  rc* 
buspub.cum  magnaresftudiorumfapientiae  6<^  Mufarum  cu 
ram  fufdpiunt,tunc  Deusfubditorum,necnon  vicinorum  re* 
gum,principum  ac  populorum  animosceu  in  auream  nubem 
cotrahit,ex  qua  pacsm,omnia'q?  comoda  pads,tanquS  guttas 
aureas  deftiIIet:animos  traquillitatis,etpubjic3c  pacisamantes, 
ciuitatesbonislegibusconftitutas,viros  fapientcs,  honeftam 
&£  fan&am  liberorum  educationem,piam  denicg  ac  puram  re« 
ligiotus  propagationem  8>£c. 

Saepiusritaturnaufragium  Arifiippi,quodapud  Rhodu 
mfulamfeciflccumperhibent,vbieiedus,  cumquafdam  geo 
trietricasinlittorefigurasconfpexifl"er,iiiffitiocios  fuos  bono 
efleanimOjincIamitans  fehominum  vefligj3  videre:necp  eum 
fua  opinio  falfum  habuit.  Nam  cV  fibi  bi  fuis,eruditione  qua 
pollebat,ab  hominibus  dodis  8c!  amantibus  virtutem,  necef* 
faria  ad  vitam  tollerandam  faale  parabat.  lta,vt  drj  me  am* 
entjDodiiT  D.  Shonere,cumPruttenifinthofp}tahflimi,haud 
adhuccontigitmihivlliushis  inpartibus  magni  viri  adireae* 
des,quin  aut  ftatiminipfoliminegeometricas'  figuras  cerne» 
rem,autiliorumanimisgeometriam  fedentem  deprehende* 
rem»  Quareomnes  ferevt  funt  boniviri,ftudiofosha* 
rum  artium,quibus  pofluntftudrjs  8^] ofTicrjs  profequuntur» 
Siquidem  nunc£  vera  lapientia,3£  eruditio  &  bonitate  $C  bene 
ficenua  feiundaeft. 

At  prarcipue  duorum  magnorum  virorum  erga  me  ftu* 
diaadmirari  Soko,cum  facile  agnoicam  c|  m»lii iilt  curtaertis 

ditionig 


ditioris  fuppellex,mee#  meo  pcde  rnet/ar.       Alter  eft  autem 
amplifljmus,  Praefufcuius  fub  princ/pium  menr  oncna  feej; 
Reucrendiflimus   D.    DominusTidemannus  Gyfius,  Epi* 
fcopus  Culmenfis.  Eius  autcm  R.  P.  cumchoruin  virrutuna 
cV  dodrina^qucmad-    D.  Paulus  in  epifcopo  requirir,  fan= 
<TtiiTime  abfoJuiflct:  ac  intellexiilct  nonparummomentiad 
gloriam  Chrifti adferre,vt  i  ufta  temporum feries in  Eedefia? 
bc  certa  motuum  ratio  ac  do<ftrina  extaret:   D.  Dodorem, 
prafceptorem  meum,    cuiusftudia  8c^  dotftrinammultisabi 
hinc  annis  exploratam  babebar,  ante  non  deflitir  adhortari  ad 
banc  prouinciam  fufcj'piendam,quim  impulit.     D.  prarcep* 
torautemcumnaturaefiet  miwhcV,  etvideretreipub.  quoq»; 
literariae  motuum  emcndatione  opus  efle,racile  ReuercndiiTis 
roiprarfuliSjcV^amiciprecibuscelTitjcVi  recepit  tabuIasAftro* 
nomicas,cum  nouis  canonibusiecompofiturum,    neque,  13 
quis  njiefiet vfus,RempubIicam,quod  cum  alrj,  tum Ioannes 
Angelus  fecit,labOnbus  fuis  defraudaturum.       At  quoniant 
iam  olitn  fibi eflet  perfpedum,obferuatides  fuo  quodammo* 
do  iuretales  hypothefes  exigere,c]uae  no  tatii  euerfurae  eflent 
hadenus  de  motuum,8cC  qrbium  ordine,rede,  vr  quidcm  re* 
ceptum,crcditum'qjvuigo,  difpuratacV  excufla:quametiam 
cumfenfib.noftrjspugnaturae,iudicabatAlfonfinos  potius,^ 
quam  Ptoicmaeum  imitandum,8t'  tabuias  cum  diligentibus 
canonibus5fine  dcmonftrationibus  proponendas:fic  futururn 
vt  nullam  incer  Philofophos  moucret turbam:vulgares  Mas 
thematici,  corrccltum  haberct  motuum  caleulurri:  veros  autem 
«rtifices,quoscequionbusoculisre!pexjfletIupirer,exnume^ 
ris  propofitis  facile  peruenturos  ad  pnncipia  8£  fqntes,  vnde' 
deduclaeflentomnia^quemadmodum  quoqj  vfcpadhucdoa 
c1iselaboiandumfuit,devera  hypotUels  motus  ftellati  orbis 
«x  Alfonfinorum  dodrina.     Sic fore  vt dodis  liquido  cons 
ftarcnt  omnjarneque  tamc  Aftronomoru  vujg*  fraudaretur 
vfu,quem  fine  lcientia  folum  curat  S<£  expetit:atquc  illud  Py* 
thagoreorum  obieruarcrur,itaphiloiophandum,vt  dodisS£ 
Mathematica*  initiatis,philoiophiae  penetraliareierantur  8^c. 
l^itum  ReuerendiiBraus ofiendcbat imperfedum  id  munus- 

i  Rcipu# 


Rclpub.fuMrum^nui&caufas  fuarum  raSularum  proponei 
rccet^rnitanoncPtolemce^quoconfilio^quaLieratione,  qui» 
bus'qjnixus  rundamcntisarcisac  demonitrationibus,  medios 
jnQtiis  S^profthapbacrefesinquifierir,  radices  adtemporuna 
i>u'tiaconrirmaucrit,inft»peradderer.  Adhaec  addebac,  quan* 
tumhjecrcsincommod^SCquoterroresin  cabulis  Alfonfis 
tiisatruliflec:  cum  cegercmureorum  piacita  aifumcrcacprOd 
bjrcmonaliter,quam,vciIIi  folcbanc,  i"T«.  tj^quodinMl* 
chematisquidem  n  jliumprorluslocum  habcc.  Porrociun 
hxcpnncipiaS^hypothdes,  cancj;  exdiamecrocum  vccerum 
hypotbefibu?pugnent,vixinter  artiriccs  aliquem  futururn, 
qui  clnn  tabularum  principiapcrfpeduruseflet,eaque,  poHcp 
tabularum  vires,vtcu  veritate  cofencienccs,  acqui*uiiTent,m 

Eublicum  proferrct»  Non  hic  locum  habere,quod  f  x  pius  ia 
nperrjs  ac  coiilrjsSc'  publicis  negocrjs  fit,vt  aliquandiu  cofilia 
occultentur,doncc  fjbdicifrucT:.!  percepto,  fpem  nequaquani 
dubiam  raciant,rbre  ,vt  ipfi  conlilia  finr  approbaturi,  Quan* 
tum  autcm  ad  philofophos  atcincc,  prud^nriores  &£  doa 
iliorcs  diligcncius  fcriem  difputatioms  Anfcotelicae  examina» 
iuros,Sc  pcrpenfurosquomodo  Ariftoteles,pof1cj;  plunbus 
fcaroumcntisimiTiObilitatem  tcrrx  demon(trafle  crediditsco« 
fiigiat tandcad  ijlud argumentu.^TVj «  ^tkjtoht  ksu 7* -nx^ tSv 
fHciHft.ctTlKSv  te}:{i\.vtt7fifi  tOjj  aspoKo-fiK.v.Tx  yx?  tytui eixwtt  fu ufaim  it\T*i 
JitxKhivfup  tSv  <^-h/uot.Tut  'oitr  ufisou.  tSv  esfUv  i  T<L\\f  ta  \n\  Ti  (iig-ev  v.as 

iw»*-7»V  ^hV,  Porro  hinc  fccum  conftitururosafi  haecconclufio 
prarroiflis  difputationibus  non  potent  fubrjci,ne  olcum  $C  o* 
peram  impenfam  pcrd^mu>»,potius  vera  Aftronomiae  ratio  af 
furoendaerit:deindereiiquarum  difputacionum  aptsr  folutio 
nes  ind.iganda?,S£  rccui  rendo  ad  pnncipia,diligentia  maiore, 
pari'q?!tudioexcutiend'.tm,anficdemonftratum,cintrum  ter« 
ra?,t  llc  quoqi  centrum  vni  uerfi.  fcii  fi  tcrra in  orbcm Lunae ele 
uaretur,q  iod  rerr.cpartesauulfenon  luigtobi  centrum  ada 
peiituraf  efT*nc,fed  vniuerfi.cum  tamen  omnesad  angulos  re< 
ctosfupernceiglobitcrrieincidant.  Praetereacum  fAigne* 
te»n  videamus  njturalem  mocum  habere  vcrfus  SeptcnuionS 
«tem  diurnae  reuoluuonis3an  naotus  circulares  tcrrx  attnbuti, 

necdfa/c 


HtfeflaribViokrrti  Pnf.  Amplius  vtrum poflmt  tre?  itotmte 
$  medio,ad  medium  $c  circa  rredium  atlu  fcparari:  bV  ajia,; 
quibus  vt  fundamentis  Timaei  *&.  Pyrhagoreonim  pbcita  re« 
feliit.  AtcphxcS^huiusmrdiTccumperpcndcnr,    (Tad' 

principalem  Ailronomiae  fincm  S<^  ad  Dei  cV  naturbe  potens 
tia^cinduftriarefpicerevoluerint.Quod  fiautcm  doai  vbiqj 
acrius5<!  pertinacius  fuisjprinripijsiniiftere  inanimohabuca 
Tin^dccreuerint^monebatD.  prccceproremTe  fortunam  me 
Iiorcm  expetercnon  debere,quam  quae  Ptokinar  i  huius  dtici= 
plmajMonarchaefuiflerrdequoAuerroes.fumrn5'  aliasphilo 
fophu8,poftc£ccnduljfletepicyclos  Sc  eccenrricos  in  rerum 
natura omnin o efle non  poile,Sc!  Ptofcmreura  ignoraiTe  qua*         .  _ 
feveKrcsmotusGtYationis,pofujnent,  tandem  pronunciar.    ./^     Per 
Aftronomia  Ptolemaei  nihiIe(tineflTe,fedeft  conueniensco,xrI  TOeta- 
putatroni,non efle.  Caetcrum  indoctorum,quos graeci <x4%ufn P'1/ corn* 
-r*v<f  jl tiovfcvcrtWKHrtysvir T&.  *}-io p\Tf«Ttva-  vocat,  cJamores  pro™2r!r'x 
nihilo habcndos,cu  nec£  iftorum gratia  vllos  viri  boni  Iabo  .       l caP* 
r«s  {ufcipiant.His  cV  aJfjs  muitis,vtcx  arnicis  rcrum  omnium Ix 
confcrjs  coroperi.eruditiiTimiJS  Praeful  tandem  apud  D.prec» 
ceptorem,euicit,vt  polliceretur  fe  do&is  SC  pofkritati  de  la* 
boribus  fuis  iudicium  permiiTururn.         Qua  rc  merito  bonf 
viriet  ftudiofi  Matliematum,Reucren^iiTimoDoro,jno  Cul*    " 
rsenii  magnas  iuxta  mecura  nabebunt  gratias,  quod  hanc  o* 
peram  Reipub.pra?ftiterit.  Quoniam  autern  Munificen* 

t  flfimus.praeful  haec  tludia  impendio  amat,djligenter'q?  colit, 
habet  Sct  annillam  3?neam  ad  obieruanda  aequinodia,  ejuaies 
duaSjied  aliquanto  maiores  Ptokmaeus  Alexandriae  f uifleco* 
memorat,ad  quas  videndaspaflim  cx  tota  Graecia  confluebat 
eruditi.  Curauit  euara  fibi,  vere  principe  dignumgno* 
monem ex Anglia adferri}quemcum furamaanimi  volupta*  • 
te  vidi,fiquidem  ab  optiraoartirice.neque  rudiMathematices 
febricatuseft. 

Altcr  vero  mcorum  Meccenaturo  cft  Spe<ftabiliS;ac  ftnm 
nuus  D.Ioannes  iV  uerden,Burgrabius  Nouentis  ik'c.  Con* 
(vl  incly  taeauitaiis  GcdaneniM.         Qui  vt  ex  amicis  quibufi 

I    i)  4*m 


damdcmcisftMdqsaiidiui^nondadignattisefl,  mc  quaJenW 
cunq;  (uis  vcrbrs  falurare,  8<!perere,  vtfeanteconuenirem, 
qulm  Pruflia  cxccdcrcm.  Quod,cum    D.  prae« 

ccptori  mco  indicarem,  ipfi  hoc  meonominetumplacuitj 
&!  viVumeumitamihidepinxif,  vt  me  tancgabAchille  illo 
Homeri  vorari intelligerem»  Narn  praeter  quam  quod  in 
jWlipacis'qj  artibusexcellit,etiam  Mulicam  Mufisfauentiby 
colir,qua  fuauiflima  harmonia  fpirirus  fuos  recreet  cV  excitet, 
ad  ReipUb.onera  fubeunda  ac  perferenda.  Dignus  qucm 
Deus  opt.  max.fecerit  noimi* hacSvi  Et  beata Rcipub,cui Deus 
talcsprarfcceritadminiflratores. 

Socratesin  Phxdonedamnatillorum  fententiam,  qui 
animam  Harmoniam  dixerc,  Sc*  rc&e  quidem,  fi  nihil  praeter 
dementorum  in corporc crafim  intellexerc.  Q,uod  ii  autem 
ideoanimamharmoniamefledcrinicrunt,quodd^  fola  cum 
Dijs  mens  humanaintelIigcretharmonia,quemadmodu8c! 
folahaecnumerat,  quare8£  quidam  Numerum  dicere  non 
iunt  veriti.  Deiudectiam  qudd  cernerenc  grauiflimfs  quans 
doqjanimarmorbis  concentibus  muficismederirnihil  hacc 
fentcncn,qu6d  anima  hominis  praefertim  hcroici  harmonia 
dicatur,incommodjhabcrevidebitur.  Quaproptcr  reciiflis 
me  quis  eas  relpub.beatas  dixerit,quaruni  gubernarores  ania 
masbarmoniacas,hoc  eft,phiIofophicas  naturas  liabuerint. 
Qualem  certe  Scy tha  ;l  le  nequacp  habuir,qui  equi  hinniru  au« 
dir«malebar,quam  exccllenufliiBum  mulicum,  quem  alij  ad 
fiuporem  vfcjj  audicbant.  Vrinam  autem  omnes  reges,  prin 
cipes,praefules,3lrj'<5  regnoru  procercs  anijnas  ex  Cratere  har« 
moniacaram  animarum  fortircncur,5^  nondubitarem,  quin 
optimae  hx  difciplinar,  quae'cpproptcr  fe  potifljmucn  funt  exs 
pctend*,fuam  dignitatem  fint  obtentura?»  Haee  habut 

Clariflimc  vir,  qu.r  ad  re in  prxfens  de  D.Doctoris  mei hy* 
pothefibus,Pruflia,  fck!  Mccocnatibus  meis  Jcnbenda  putauii 
Bcnevaievirdotftifl".  3c!  iiudiamea  tuisconfilijsgubernare 
ne  dcdignere»  Scis  enim  nobis  luuenibus  max»  feniorum  S4 
prudentiorum  confilrjsopus  efle»  Nee  tc  vejiuila  il  la  grae» 
«Qf.umfcntcBtia^fugit:  TvSttnJ^  em\imr\iri  rZr  r^nrifut 

Ex 


Ex  Mufaeo  no/tro  Varmi*  ix  Calcnd. 
Octobris,  anno   Domini 
M.  D.  XXXIX. 

HENRICVS     ZEELLIVS 
LeAori  S. 

Nequidinnobis  Vcldiligenri^velfideiiure  quodarhi 
modo  ruo  Candide  Leiior  defiderares,operam  hanc  noftrarri 
ininrerpretandisgraecis  fenrer«rrjs,quibus  author  ob  maiorerrr 
authoriratem  vtimaluit3haud  grauatim  nauauimus.  Ad* 
didimuspraeterea  crrata,vndemendas,quae  non  quidem  no* 
ftrancgligentia/cdncfcioquofaro,  dum  sedirionem  propc* 
ramus,irrepfere,  citra  tuum  laborem  corrigas,  Quod 
noftrum  in  te  fluditim,fi  modo  aequus  efle  voiucris,  graturri' 
habebis.  Vale. 

Qu.r  in     A» 
uKfi&nkTa        cxquifitiflimae. 

B 
rsvr  *mn*7$io'.        vltroncosfeu  Sponraneos»J 
C 

inrs  rtv  XP°m»  &  tcmporc. 

t  Z  iiTv  4"^«>)        diuino  mcntis  oculo. 
laXiv)         Nihilnaturamfruftraoperari. 
tvTti*)         Ade6  opificem  noftrum  eflefapienrem,  Vt  Vnurri 
quodq?eorumsqua?ipfecondiditnonvnam  tanrum  habeat 
vtilitatcm,  fed  duas  etiam,  cV  tres:non  raro  vcro  plurcs. 
>£/»*?•«*•        prmceps  chorea?,feu  choragus. 
n\f)  K»<rtxv.         dc  mundo» 
IfW.        inftrumenra. 

ygffvmt,        inchordatorem  fimul  &£  chori  moderatoram* 
%y-<u(itcct         laudes.  D 

rk<r  m \» )  Veriores  fenren  tias,qUando  quis  aflequitur,  gr atias 
tunc  habere  oportet  his,qui  adinuenere* 
rSt  y<uiou\vavi        apparcntiarum. 

Ji/Tt  7«)        Necp  qua?  fine  dcm  onftratione  pofita ,  fi  femcl  c(i 
apparencqs  conueniflc funt  deprehenia,finc cert  a  quadam  via 

1    iq  ftil 


feu  ratione,$c*  Ienga  medftatfonecornprobari  non  potuere,  ct 
jn  difficili  admodum  fuerircomprehenlioniscoruni  rationcrn 
conftituere.       Quia  primorwr  principionsm  vrplurimuin 
natura  aut  nul!ae(tcaui3,autf.:!vx  inrerpretatit  ditTicilis. 
»r«r»A/uu*t/)  RecH:e  inftitutiefr,e6  vfquc  verum  vnoquo* 

qj  iii  genere  inquirere,  quoufcp  cuiusuis  rei  natura  {?atitur. 
rw  ifswriAt*)  Ariflorelem  veriratis  elTephilofophum» 

Pea»\iJ4&K&f,ji  Admodum  fcitea  Piaronediclumeft,  curn 
geometriam,rum  S<1  reliquas.quae  quidcm  hancfequuntur,de 
ipfaeiTenria  fomniare.  Euidentcr  ver6,feu  ccram  vt  res  ins 
tueaniur,ipfiseitimpoflibile,dum  hypothefes,  quibus  vcun* 
tur,infallibileseaspOnunr,  cumnon  pofiintearunireddere 
rationem. 

itoxkhv)  Magnas  dtjs  imrHOrtalibus  gratias  habcre  cpor* 
tet}proptereaquodcertaminterim  apparcntiarusn  rationem 
teneamus.  '/ 

«OT)^ei|*^,         dcmonfirationes. 
r*  f  mofM*,         appareutix. 
a«|u/»t«)         obliquatur,3^decIinae. 
\»l<**i*)         obiiquatio  5£  deciinario. 

B 
mxy/ikft  icfst,        crafliorc  Mufa. 
r*3  ftftu  /  ■niivfyv,  fapicntjs  opificts. 

mhuinri  to/$  furonunt,         pluribus  apparentlfs» 

F 
mAux. ar)         Quod non facilc omni  naturae,nifi  quat &  ip* 
fa  fit  admirationedigna,contingatconr.emplario. 
«v«>-k#,         fatali  legc. 
*lt\utf>         pronunciatum  ieu  enunciatum. 
f;K\h  &)         Amare quidem  vtr um cg. fequi  ver6  veriorcm 
corumoportct. 

ri»Jtif)         Deumiernperageregeometram. 
\S»  r»  tiv*)       Si  quem  alium  puraueropoflc  vnum  8£  plura,, 
pro  ren  m  conditionc,difcernfcre,eum  ego,ipfisenam  veftigrjs 
inlittens,haud  iecus  ac diumum  quoddam  numcn fequar. 
w*f«T«vV)       properhabitudinesadSokrot 
h  T»Tr  fwttiwH'        in  apparentrjs» 


G 

wfiiyxMiSSiwritfc»/*        rnagnoecOinpQfitionis»  vulgo  AU 
maoefti. 

H 
A?  J*)'     Futurum  philofophuliberoeifr  iud/tio  necelTitasenV 
vSt  i&yxff^iiahTM)    Superbicntiurn  ob  exiguam  rerum  cognia 
tionenv 

ku&ifvnli.         naudero. 

4>xvt)  S1  MtjaxBv)  Maiores  coramemorant  ante  eum  dier», 
quumlupirer  S^Drj  immortalesterramdjuiderenf,Rhodurn 
in  m3rinunc£confpedam:(edinfulameam  in  fundo  maris  det 
luuifle-  AbfenteautemSoIe,nemointerimproeoforter»  fu 
brjt,atquiipfum,caftum  deum,regionum  exliaeredcm  reliquc 
rc.  Deindeverocum  ipiec3?tero*eadere<id;n  jnuiifei;  lupi» 
ccr  quidem  volebat  fecundo  forictn  conrjcere,  Verum  ne  fierer# 
per  ipfum  Solem  ftetir.  Aiebat  namcp  fe  a  longe  videre,ecas 
iio  mari  tcrram  quandam  cmergere^cuoi  hominuKi  cura  pec® 
rumferacifllmam. 
?//«*        rofa. 

I 
Mimu\:t        communicacor. 
iivrh  lf x,         ipie  dixir 

HMfTVfuJ* )        His  autem  reilimonia  pcrhibent  8c*  ea.quar  cfg 
Aftrologia  aMathematicisdiclafunt.      Accidunrenimap* 
parenttac  mutatis  fubinde  habitudinibus,quibus  ailrorum  ore 
do  conftituitur,tancj;  in  medio  tcrra  polita. 
ItfaefHTovar)         minimecontemplatiuos,a  Mufis  aIicnos,phis 
loibphi*  igaaros  8£  geomctn*  jmpentos. 
zsniiM*  *«*»         cuftodem  populorum. 
^tS/t»  </')         Senum  conulia  funt  praeftantiorgc 


EXCVSVM   GEDANI   PER 

FRANCISCVM  RHO 

DVM.    M.  D.  XU 


ERRATA        SIC       CORRIGE 

Ex  A. 

Fade  i*  Iinea2?  Clementio.  Iege  Clementfa,  fa»7.  line* 
penultima  prominime,  lege.  neutiauam,  fa:  S.lineaiJ.ma 
ximelcmaximae,  li;vltima.  motus.le.motu» 

B. 
Farie.2.  fuperalerfupra.Ii:  J2.perficicurlerperficiatur.fa:*.  H.j 
vatericinium  le:  vaticinium.  Fa:  4.  Ii:*7  reperiiTct le.repperiii 
fet,  Fa:  f»  li:  2.  medio  m.  Ie,medio  i  m.  fa.tf.  in  margine 
fpetialisle.  ipecialis.  li:*4feropetle;fcroper.fa  1*  \\\*y  quaix» 
le.quim,li. 2S  dic&viminuta,le.dies,vi,minuta* 

C. 
Facie.  i.  li,  ?*.Theorias  pefpicias  Jege,Theorias,p>erfpicias:fa» 
».  li.  itf  vifi,  le.  vfi.  li.  J4  «*'*  le;«44>  Fa.  3f*Ii.  19  propofi* 
tionexxij5inquir,  lege.propofitionexxijepnomes  inquit  Fa* 
4.  li.  24  mcircumfcrentia,le.  in  circumferentia.  Fa.J»  li»  7» 
terrae5Ie»atcrra,H.iovniferfi,le.  viriuerfi,  li.  1 2  quod  vnius, 
Ic  qucwlexvnius.li.24  verutiirimosle.vctuftiffimos4li.?o* 
Marteminobferuabile  fidus  vocarje.  Maniscurfuminobfer 
uabilem  ait,  li.  J  2  nonunq;  le.  non  nuncp,  ibidem.  diuerfita* 
tc,leg.diucrfitatcli.  vltimahipitcrlegelupiter.Fa.tf.li»  H.  eti 
le.cum»  li»  if.  Galemus  le.Galenus,li  *° quam,le.  quam,hV 
*2.quele.  qu^e»  Fa.7.  li.  ? J  plaufilibus  le.  plauiibihbus» 
Fa. 8.  li. 2.  percurrat.  quo  lcpercurrat,  quo>  ibidem.  fibi,Tc. 
fibili»  i5.  fyftima3le.fyftema,inmargine.  hypotcpofiumlc* 
hypothcfium. 

D. 
Fa.  2.  li.  9*  e/io*,  le.  «Av«5in  margine5Mt[i  *,  le.  iat*}^ 
Fa.?.Ii.i4  tegantur,le.tcguntur.li.2S  caelum,le»mundum# 
li.  2?  inconfeilb,le.  in  confeflb,  Fa.4*  li.s,*9wfl»utl'*,Ie♦9''al'<,'* 
Mtf«»Ii.ioconieruatur,le.conferuareur,  Fa.c.  H-  2tf  philofo* 
hi is,  le.philofophis,  Fa  <*.  1  i.  4.  Iationes,Ie.  Iatioes,li.  1 7  plano* 
Sccundum,le.  plan o,fecundum,Ii.  JO  deferenti,  lc.  differcnti, 
Fa.#.  U,  1 2  refletfio  le.reflexio. 


E. 
Fa.  i.  H«  ».  Globierra?  lc.Globf  terrae.  Fa^.  Ii»$o.  harcpun* 
<?roin,le.  haee  pundo  C.in»ibidem.duiidturlegediuidatur,  Ji. 
Ji.  cofocatajegcollocata.  Fa.*.  li.  24  crcumfererrtiajc-  cir» 
cumferenth M  J»  AinJe.A^iRjFa.  *.  lu  *J  nhtiomct  t«jV  fm» 
ti\voi<r  Je-  "nAuenfi  nh  9«f  «/*«#;»# 

F 

Fa, ».  li.  1.  nouarumle.  nouarum,6.t,Ji.  itf.Dcus  manum, 
le.  Deus,manum.  Fa.J.  li.  S*  fiftemaIe.fyilemaFa.4.1i.penul* 
timaporiium,k«  parcium. 

Fa.i«  IM.pfaticta occiilfatur le.  planeta  occultctur, Ti.  14  im  fev 
inji*  itf.mediate,lcgemedietaic  Ji.tS  velccius le.  vclocius.li» 
?*planetapromoueturle.  pIanetapromouebitur,Fa-  *.K»  17 
abhac,le,ab hac.Fa.J»  Ii.*tf  ,exentro lc.  ex  cctro.  li.  2?  infimat 
haudJege.infimafiliaud^Ii.antepcnultimajmafuiiniuSjVerpere 
tiniusjegejmatutinus^veipertinus,  Fa.4»  U.frytflwBfitittU, 
%*n*Ttffioi$ylu7,  cjuiefeir.le  quiefcai,  Ji.  penujt»  ccntrolineisle. 
centroterrae  lineis,  Fa;  7.  Ii.  51  trafuerruro  le.  cranfuerfum»  Fa* 
8*  li,  i4epicycli  nobis,  Icge  epicydi,  nobis. 

H 
Fa.i.  Ii. 20 minfrum lcnimfrum,  Fa. 2. li. 4» praetereatcrra U, 
praeterea  terra  Fa.?.  luadlatituiincsle.  varietatcs-  fec.  J.lin.*» 
wMftirS ItgiMMfmiv 

I 
Fa«  2.1in.iJ  tabularum,lcg.tabul«e.fac«^«linr.fint,  Icg.iinr# 
fec.y.Iin.8«^8M««vV  jege  cmoftecroSt  Fac.tf.  lin.22,  •v*wr\fqt 
lege w«;^»r*f x.jac»7«  lin»  *♦  *"J*f """«.leg.  xitftfiwy 
Skubi  autem  fcriprum  inueneris,depra?hcndcre,coeIuni,  precc 
ptor,cepi,incepit,hypotefis,folfncium  8<!c;fac  legas  feruata  or 
thographia,  deprehendere,  coclum^prscceptor^coep^incospit, 
hypothefis,  Solfutiuin.&c, 


«5 


■ 


• 


;1